موسیقی ما – بعضی از آدم‌ها در سال‌های بودنشان آنقدر تاثیرگذارند که وقتی هم نیستند، حضورشان ملموس است. بعضی‌ها را «مرگ»‌ می‌برد که سرنوشت محتوم همه‌ی آدمیان است و برخی دیگر خودخواسته گوشه‌ی عزلت می‌گیرند. هنوز داغ هجرت «پرویز مشکاتیان» بر دل دوستانش باقی است؛ اگرچه وجودش هنوز حس می‌شود. برخی دیگر از بزرگان اما از بدعهدی زمانه به کناری می‌روند و خلوت تنهایی را مأمنی می‌کنند برای توان دوباره یافتن یا حتی کناره‌گیری مدام به خاطر بدعهدی ایام و بر صدر نشستن بی هنران. این دسته هم نظیر آن‌ها که حتی مرگ از مانایی‌شان نمی‌کاهد، آنقدر خاطره در ذهن‌ها ثبت کرده‌اند که نبودنشان، خللی در جایگاهی که میان دوستان و دوست‌داران کسب کرده‌اند، ایجاد نکند. «محمد جلیل عندلیبی» سال‌ها در عرصه‌ی موسیقی فعالیتی نداشت. او را با «بی قرار» و «کیش مهر» به یادها سپرده‌ایم، به‌یاد یارانش را شنیده‌ایم و غریبستانش را با صدای علیرضا افتخاری زمزمه کرده‌ایم. او تاثیر زیادی بر موسیقی ایرانی گذاشته است. یکی از کارهایش اضافه کردن ساز دف به ارکستر سازهای ملی است. تحرک و سرزندگی ارکسترهایی که بعد از آن نغمه سر دادند وام‌‌دار اوست.
 
نوازنده و آهنگساز نامدار چند سال عزلت گزید؛ اما در همه این سال‌ها نغمه‌هایی که ساخته بود برای بسیاری عین حضور هنرمند در جامعه معنا می‌یافت. عندلیبی چند روزی است با انتشار آلبوم «میهن» به غیبتی که خودخواسته می‌خواندش، پایان داده است. آلبومش در حالی که چند روز از انتشارش می‌گذرد با استقبال چشم‌گیری مواجه شده. حالا خیلی‌ها منتظرند عندلیبی به روی صحنه بازگردد و سازش را برای اجرای قطعات ماندگارش از یک سو و ارائه قطعات «میهن» که مورد توجه قرار گرفته‌اند از سوی دیگر کوک کند. با او درباره انتشار این اثر و همکاری‌اش با سالار عقیلی گفت‌وگو کرده‌ایم.
 
 

• * پس از هفت سال سکوت خودخواسته، «میهن» توانسته با استقبال مواجه شد و در زمان کوتاهی تجدید چاپ شد. از شنیدن این خبر چه احساسی دارید؟

من از مدیریت «ایران گام» آقای صدرالدین حسین‌خانی بابت پخش این کار تشکر می‌کنم. خوشبختانه ایشان سال‌ها است که با درایت در عرصه فرهنگ به فعالیت مشغول است. این را هم باید اضافه کنم که وقتی پس از گذشت کمتر از یک روز چاپ اول آلبوم به پایان رسید، دوستان در موسسه غافلگیر شده بودند و واقعاً خوشحال بودند. اما آنچه مرا بیش از همه خوشحال می‌کند، حقی است که بالاخره بعد از ۳۸ سال به حق‌دار رسید.امروز خوشحالم. نه به خاطر خودم بلکه به خاطر شادی روح ابوالقاسم لاهوتی شاعر قطعه میهن. امروز پس از ۳۸ سال بالاخره این کار زیبا که شعر زیبا و هنرمندانه آن را ابوالقاسم لاهوتی سروده، منتشر شد و همین موضوع بیش از همه من را خوشحال می‌کند. من اطمینان دارم که روح ابوالقاسم لاهوتی به خاطر انتشار میهن با شعر او آرام گرفته و تنش در قبر آسوده است.

 

• * مخاطبان «میهن» را با صدای محمدرضا شجریان هم سال‌ها قبل در حافظه دارند. به نظر خودتان میهن سال ۵۷ با میهن سال ۹۵ چه تفاوت هایی دارد؟

با توجه به احترام بسیار زیادی که من برای استاد محمدرضا شجریان قائلم باید اعتراف کنم که آلبوم میهن که همین دو روز قبل منتشر شد در مقایسه با میهنی که سال‌ها قبل ساختم و آقای شجریان آن را خواند، بسیار با کیفیت‌تر است. چون آن زمان هم من و هم استاد شجریان جوان‌تر بودیم و در آن سن و سال گام‌های ابتدایی‌مان را در عرصه جدی موسیقی برمی‌داشتیم اما امروز من بسیار پخته‌تر شده‌ام و سالار عقیلی هم با توجه به سن و سال، تجربه و توانایی‌اش کاری فوق‌العاده ارائه کرده است. من به عنوان مولف این اثر، این میهن را از میهن سال ۵۷ هم از نظر تکنیکی و هم به لحاظ احساسی در جایگاه به مراتب بالا تری قرار می‌دهم. البته اعتقادی قلبی دارم به این‌که مشک آن است که خود ببوید، نه آنکه عطار بگوید. می‌خواهم به این بیت که امروز به ضرب‌المثل تبدیل شده این را هم اضافه کنم که درک و دریافت شنونده هم برای فهم بوی مشک لازم است؛ بنابراین در مواجهه با این همه فهم و درک از سوی مردم شریف کشورم فقط می‌توانم بگویم که به زندگی در ایران عزیز افتخار می‌کنم. امیدوارم که حمایت از آلبوم میهن و کلیه آثار ارزشمند موسیقی ادامه پیدا کند و مردم اهالی هنر را همراهی کنند.

 

• * شما تاکنون آثار ماندگاری با خوانندگانی چون محمدرضا شجریان، شهرام ناظری، علیرضا افتخاری، زنده‌یاد رضوی سروستانی و… ساختید. اما اگر بنا باشد خودتان بین این آثار جذاب و خاطره‌انگیز، یکی را انتخاب کنید، از کدام آلبومتان نام خواهید برد؟

«میهن». این آلبوم به دلیل همان پختگی که در وجود من و آثار موسیقایی‌ام ایجاد شده، بهترین کاری است که تا امروز از من منتشر شده است. من همان محمدجلیل عندلیبی قبل هستم اما پخته‌تر از گذشته. معمولاً انسان‌ها تا دوره‌ای از زندگی اوج دارند، اما هر چه پیرتر می‌شوند از نظر جسمی و ذهنی ضعیف‌تر می‌شوند. در عالم هنر اگر برای کسی این اتفاق بیفتد به تکرار دچار می‌شود و ممکن است نه تنها رو به جلو حرکت نکند، بلکه برایش عقب‌گرد در هنر اتفاق بیفتد. به نظر من چنین کسی بهتر است آنقدر باهوش باشد و خدا به او لطف داشته باشد، که صحنه را ترک کند. خوشبختانه فکر می‌کنم من هنوز در اوج قرا دارم و هرچند سن و سالم بالا رفته؛ اما از نظر فکری و ذهنی در ساخت آثار موسیقایی علاوه برخلاقیت پختگی را هم در آثارم وارد کرده ام. در ارکستراسیون میهن از شیوه ایرانی که تفسیر شخصی خود من است، بهره برده ام و کار یک اثر ارکسترال است. اجرای سال ۵۷ میهن کوچک و حتی ضعیف بود اما امروزاین اثر با فرم و شکل و شمایلی کامل‌تر، پخته‌تر و با خوانندگی منحصر به فرد سالار عقیلی منتشر شده. از این رو هم هست که آن را اوج آهنگسازی‌های خوم در همه سال‌های فعالیت در موسیقی ایرانی می‌دانم.

 

• * بعد از وقفه بلندمدتی که در فعالیت‌های موسیقایی‌تان ایجاد شده، برنامه‌ای برای کنسرت دارید؟

بله. می‌دانید که سال‌ها است برای برگزاری کنسرت روی صحنه نرفته‌ام. در حال حاضر در حال برنامه‌ریزی و مذاکره هستیم تا بتوانیم در فرصتی مناسب این قطعات را روی صحنه ببریم. فعلاً کنسرت ۳ فروردین‌ماه در شهر سقز استان کردستان قطعی شده است. حالا که صحبت نوروز شد از همین فرصت استفاده می‌کنم و نوروز را به مردم ایران تبریک می‌گویم. می‌خواهم بگویم اولین سلامم را به مردم ایران روی صحنه شهر کردستان خواهم گفت. دلیلش هم آن است که وطنم کردستان است. در آن تاریخ به یاد سید علی اکبر کردستانی یکی از بزرگ‌ترین آواز خوانان ایران، با همراهی رضا کردستانی روی صحنه می‌رویم. علی‌اکبر کردستانی، آن مرد بزرگ، خواننده‌ای است که ۱۰۰ سال قبل بزرگ‌ترین کارهای آوازی به زبان کردی را انجام داده است. ایشان مورد احترام خوانندگان بزرگ آواز ایرانی است. برخی از کارهای قبلی ماندگارم در بیات ترک را تنظیم جدید کرده‌ام و بقیه کارها هم شامل آثاری است که ۸۰ درصد آن‌ها قطعات جدیدیم هستند که بر روی اشعار کردی عبدالرحمان وفایی از شعرای بزرگ کردستان ساخته شده‌اند. کارها به زبان کردی روی صحنه خواهند رفت. بعد از آن هم قرار شده با آقای سالار عقیلی اردیبهشت‌ماه سال جدید در برج میلاد دو شب کنسرت داشته باشیم.

 

• * در ادامه برای برگزاری کنسرت در شهرستان‌ها هم برنامه‌ای دارید؟

اگر خدا یاری کند و زنده باشم حتماً. ما به طور حتم برای برگزاری کنسرت در شهرستان‌ها هم برنامه ویژه‌ای داریم. می‌دانید چرا اولین اجرایم را از شهرستان سقز گذاشتم؟ علاوه بر آنکه اهل این شهر هستم، خواستم ارادتم را به همه اهالی ایران و خصوصاً مردم شهرهای کوچک نشان بدهم. بنا نیست تمام امکانات در تهران متمرکز شود. هنرمندان هم باید داشته‌های خودشان را تا حد امکان برای همه مردم ایران ارائه دهند. از سقز کار را شروع می‌کنم و در ادامه با گرفتن نیرو و توان از مخاطبان عزیز، به سایر شهرهای ایران هم خواهیم رفت.

موسیقی ما – پروژه‌ی «عصیان» مجموعه‌ای از قطعه‌هایی ساخته شده برای «تار» است که از امروز و با انتشار قطعه‌ی «تارَنگ» آغاز می‌شود.

به گزارش «موسیقی ما»، میدیا فرج‌نژاد نوازنده تار و آهنگساز موسیقی ایرانی پروژه‌ای با عنوان عصیان طراحی کرده و قرار است از امروز به مدت یک سال آن را به سرانجام برساند. این پروژه شامل چندین قطعه‌ی موسیقی با محوریت تار است که به صورت صوتی و تصویری ضبط و به تفکیک منتشر می‌شود. در نهایت هم همه‌ی این آثار در قالب آلبومی به بازار ارائه خواهد شد. نخستین گام این پروژه قطعه‌ی «تارَنگ» است که امروز یکشنبه به صورت صوتی و تصویری در اختیار علاقه‌مندان به موسیقی قرار می‌گیرد.

میدیا فرج‌نژاد درباره انگیزه‌هایش در طراحی چنین پروژه‌ای می‌گوید: «دیر زمانی است که فضایی خالی را در موسیقی ایران احساس کرد‌ه‌ام که ذهنم را درگیر خود کرده است؛ فضایی که هم از نغمه‌ها و جان مایه های موسیقی ایرانی استفاده کرده و هم به لحاظ شیوه نوازندگی، از تکنیک‌های نوینِ نوازندگی بهره مند باشد».

او ادامه می‌دهد: «متاسفانه ما به اشتباه «تکنیک» را تنها در متر و سرعت نوازندگی خلاصه می‌کنیم که باید بدانیم سرعت در نوازندگی تنها بخشی از تکنیک است و بخش مهم‌تر ظرایف و نت های زینت و استفاده صحیح از موتیف های مضرابی و انتخاب انگشت‌گذاری و استفاده صحیح از فاصله‌ها و بسیاری از مفاهیم دیگر است ، که به مجموع آن تکنیک می گوییم. به دنبال این هستم آثاری ارائه شوند که نوازنده بتواند در عینِ داشتنِ تکنیک‌ ، احساسش را به مخاطب منتقل کند و سونوریته صحیحی نیز داشته باشد. این همان فضای خالی است که من آن را احساس کردم.»

فرج‌نژاد می‌گوید: «به همین دلیل قطعاتی را برای سازم(تار) نوشته‌ام که این ویژگی‌ها تا جای امکان در آنها رعایت شده. یعنی نغمه‌های ایرانی در این قطعه‌ها شنیده می‌شود؛ آن هم در مایه‌هایی که تقریبا در موسیقی ایرانی فراموش شده‌اند. مثلا همین «تارَنگ» که امروز به عنوان هدیه نوروزی منتشر می‌شود، در آواز «بیات‌ترک» ساخته شده. «بیات‌ترک» جزئی لاینفک از موسیق ایرانی است که مدتی است اهالی موسیقی نسبت به آن کم ‌توجه‌اند. او ادامه می‌دهد: اجرای نغمه‌های ایرانی در کنار تکنیک به روز و مدرن یعنی حرکت کردن بین مدرنیته و سنت. می‌خواهم تا جای امکان این آثار را به صورت صوتی و تصویری تهیه و هر ماه یک قطعه را منتشر کنم. در نهایت هم همه‌ی آثار را ،در کنار بخشی شنیده نشده، به صورت آلبوم منتشر کنم. در تلاشم تا قطعات را نُت نویسی ‌کنم تا به شکل کتاب و رپرتواری قابل تدریس در اختیار علاقه‌مندان قرار بگیرد.»

آهنگساز آلبوم «جرس» می‌گوید:‌ «علاوه بر قطعه‌ی «تارنگ»، قطعه‌ی دیگری هم با عنوان «پرسه» در حال آماده شدن است که در آواز اصفهان نوشته شده است. او درباره زمان ساخت هر قطعه تاکید می‌کند: ترجیح می‌دهم هر قطعه را با فاصله‌های زمانی بنویسم تا بر احساسات و روحیاتم در زمان‌های مختلف منطبق باشد.»

فرج‌نژاد درباره حضور دیگر سازها در کنار «تار» می‌گوید: «فعلاً بنابر این است که در چند اثر نخست تکنوازی تار ضبط شود، اما قصد دارم تا سراغ سازهای دیگر هم بروم و با آنها هم همنشینی‌هایی داشته باشم؛ البته سازهایی که تا کنون همنوازی با آنان کمتر تجربه شده است؛ به عنوان مثال سازی مانند قیچک و بالابان که کمتر به آنها پرداخته شده است.»

او ادامه می‌دهد: «اگر همنوازی با ساز دیگری در موسیقی ایرانی باشد باید دنبال شاخصه متفاوتی در این زمینه باشم. در این تجربه‌ها به دنبال فضاهایی جدید و متفاوت هستم. مثلا دونوازی تار و چنگِ ایرانی را تا کنون کمتر تجربه کرده‌ایم و ممکن است این فضاها را تجربه کنم ، چرا که کشف نشده های بسیاری در این میان برایم وجود دارد. مثلاً ما سازهای بسیاری در جنوب کشورمان داریم و تنها زمانی سراغشان می‌رویم که فضای موسیقی جنوب را بخواهیم. در حالی که همه این سازها بر ردیف موسیقی ایرانی تاثیرگذار بوده‌اند و وظیفه یک مولف این است که این ویژگی‌ها را دریابد و رپرتوارهایی بر اساس ویژگی‌های سازهای دیگر هم طراحی کند.»

آهنگساز آلبوم «طغیان» تاکید می‌کند:‌ «این پروژه برای من ادامه دهنده و مکمل آلبومی به نام «طغیان» است که چند سال پیش آن را منتشر کردم. حتی خبرهایی هم در این باره منتشر شد. الان بعد از چند سال و بعد از تغییر احوالات خودم به عنوان مولف دوست دارم این مجموعه پیش برود. تلاشم بر این است که قطعه‌ها از ۳ الی ۴ دقیقه بیشتر نشود. همین نکته ما را محدود می‌کند. البته این زمان در دونوازی‌ها ممکن است بیشتر شود. درباره‌ی تعداد قطعه‌های این پروژه هم باید بگویم که تعداد مشخصی برای قطعه‌های این پروژه مشخص نکرده‌ام اما به طور حتم حداقل ۱۰ قطعه را داریم. تلاشم این است که در سال ۱۳۹۶ تمام کارهایش انجام شود و اواخر سال آینده به صورت آلبوم و کتابی متشکل از نت نویسی عصیان و طغیان، منتشر شود.»