موسیقی ما – خواننده آلبوم «یادی به رنگ امروز» در آستانه انتشار دومین آلبوم رسمی خود، از تلاشش برای تولید آلبومی با خط فکری مستقل و ایده‌هایی جدید در فضای موسیقی ایرانی خبر داد.

به گزارش «موسیقی ما»، علی زندوکیلی که نخستین آلبوم رسمی‌اش را به نام «یادی به رنگ امروز» را شهریور ماه سال گذشته با بازخوانی آثاری از بزرگان موسیقی ایرانی روانه بازار موسیقی کرد، دومین آلبوم رسمی خود را به زودی منتشر می‌کند. او اعتقاد دارد آلبوم دومش به نوعی نخستین تجربه مستقل او در عرصه موسیقی است و شخصیت مستقل هنری علی زندوکیلی در این آلبوم مشخص خواهد شد.

علی زندوکیلی در نخستین اظهار نظر درباره آلبوم دومش، معتقد است: «بعد از بازخوانی آثار قدیمی و همکاری با گروه‌های مختلفی چون دنگ شو و دارکوب، این آلبوم به نوعی نخستین تجربه مستقل و در واقع بیانگر شخصیت هنری من است. از احساس جاری در ملودی‌ها که اکثرا ساخته خودم است تا انتخاب ترانه‌ها و دیگر جزئیات آلبوم که لحظه به لحظه آن را خودم با کمک دوستانم پیش برده‌ام.»

او درباره مسیر حرکت هنری و حرفه ای اش گفت: «در ابتدای فعالیت‌های مستقلم، با انتشار آثاری چون «فقط دعا کن» و «فریاد» آرام آرام به سمت این شخصیت مستقل پیش رفتم و در یک آزمون و خطای پیچیده، توانستم به مخاطب شناسی خوبی برسم و ذائقه مخاطبانی که این سبک موسیقی را گوش می دهند، بررسی کردم. این تجربه برای من بسیار مهم و پر اهمیت بود و چیزهای زیادی در این مسیر آموختم.»

زندوکیلی درباره جزئیات آلبوم دوم خود نیز گفت: «شش ملودی در آلبوم جدید را خودم ساخته ام و با دوستانی چون علیرضا افکاری همکاری کرده‌ام. دوستان و همکارانم درگروه موسیقی «زند» نیز دلسوزانه در تمام مراحل تولید این آلبوم با من همکاری کردند و واقعا در تمام مراحل همیار من بودند. آماده‌ام که برای اولین بار مردم را با شخصیت مستقل هنری علی زندوکیلی آشنا کنم و در این مسیر همه تلاشم این بوده که از تجربیات گذشته درس بگیرم و بتوانم بهترین‌ها را برای دوستداران موسیقی تدارک ببینم. در لحظه به لحظه مراحل تولید این آلبوم سعی کرده ام بهترین گزینه‌ها را انتخاب کنم و زمان زیادی برای ضبط زنده آثار صرف شده است. هرگز قرار نیست در بازار موسیقی با کسی رقابت کنم و همه سعی و تلاشم تولید آثاری در بهترین حالت ممکن برای مخاطبان موسیقی است.»
 

• به دل مخاطب فکر می کنم

این خواننده موسیقی ایرانی در انتهای صحبت های خود نیز تاکید کرد: «هدف اصلی من در این آلبوم و البته در تمام آثارم دل مخاطب است و چون الگوی من در موسیقی و کارم اساتید بزرگ موسیقی در ایران هستند هرگز دوست ندارم افکار و اهداف کاری ام به سمت تفکرات مادی در کار گرایش پیدا کند. دوست دارم پا در جای پای اساتید بزرگ موسیقی ایران بگذارم و از آنها درس بگیرم. وظیفه هنرمندی تلطیف جامعه با تولید آثاری فرهنگی و هنری است و من باید در این زمینه در بهترین حالت ممکن قدم بردارم. مسائل مادی، از اولویت‌ های آخر من هستند و در این آلبوم فکر و دل مخاطبانم را هدف گرفته ام. دوست دارم در نخستین فعالیت مستقلم، به خوبی افکار و سلیقه‌ام را به معرض دید و قضاوت عموم بگذارم و در این راه تلاش فراوانی از سوی خودم و اعضای گروه انجام شده است.»

طبق اعلام «محمود شبیری» (مدیر برنامه‌های علی زندوکیلی) دومین آلبوم رسمی این خواننده اواخر آذر ماه به تهیه کنندگی سپهر صاحبی روانه بازار موسیقی کشور خواهد شد و اخبار و اطلاعات این آلبوم به همراه پوستر و تیزر آن به زودی منتشر خواهند شد.

موسیقی ما – رستاک حلاج یکی از خوب‌های موسیقی کشور است و این مهم، فقط به‌خاطر صدا، ترانه‌ها و موسیقی‌اش نیست. اتفاق درست آن‌جا است که او همه‌ی این فاکتورها را با هم دارد و تأثیرگذاری‌اش به این خاطر است که تمام این اتفاقات از یک ذهن و تفکر ارائه می‌شود.
 
حلاج پیش از هر چیز، شاعر است و موسیقی و صدایش در اختیار ادبیات او است؛ ادبیاتی که جای خالی‌اش در فضای موسیقی کشور به‌شدت احساس می‌شود.
 
وجود یک «سانگ‌رایتر» (ترانه‌سرا/آهنگساز) به معنی واقعی کلمه که در سه بخش موسیقی، ترانه و صدا توانا باشد، یک نعمت است که موسیقی ما به انداره کافی از آن بهره‌مند نیست. وقتی این مثلثِ هنری، متساوی‌الاضلاع نیست، این ناهماهنگی در اثر تولیدی به گوش می‌رسد. اینکه ترانه‌سرا درک درستی از موسیقیِ تولید شده توسط آهنگساز دیگری را داشته باشد و هم‌زمان برای انتخاب کلمات‌اش به حرف و حس ملودی و کاراکتر صدای خواننده توجه داشته باشد، شاید این کاستی را تا حدی جبران کند. اما این نگاه دقیق بین ترانه‌سراهای ما نیز بسیار نادر است.
 
با این مقدمه، قصد داشتم قبل از هر چیز به اهمیت حضور افرادی از جنس «رستاک حلاج» اشاره کنم و در ادامه، چند خطی در حد توان و تجربه، در مورد ترانه‌های آلبوم «پاییز سال بعد» می‌نویسم.
 
این آلبوم شامل دوازده قطعه است که بخش مهمی از آن، ترانه‌هایی است که توانایی‌های رستاک را با آنها شناخته‌ام؛ ترانه‌هایی بسیار درست در تکنیک و تألیف و بسیار خلاق در نوآوری و غافلگیری مخاطب جدی موسیقی و ادبیات؛ مخاطبی که -به اعتقاد من- بخش بزرگ هواداران و علاقه‌مندان آثار او هستند. این بخش آن‌قدر بزرگ و جدی است که نیازی به تغییر روش برای جذب مخاطب تازه نیست. چون «رستاک» و هنرش را سال‌ها است که از نزدیک دنبال می‌کنم.
 
در بخش اول به نقد و آسیب‌های جزئی آلبوم اشاره می‌کنم.
 
در ترانه‌ی «می‌بخشمت» که شروع آلبوم است، با نگاه صرف به کلام، شاید با ترانه‌ای از جنس رستاک رو‌به‌رو نیستیم. با اینکه کلام کاملاً هوشمندانه و ساده برای موسیقی انتخاب شده اما ادبیاتی نیست که بخش اعظم مخاطب رستاک انتظار شنیدنش را دارند. این اتفاق در یکی دو ترانه دیگر هم با شدتِ کمتر به چشم می‌خورد.
 
جسارتی که در کلام «رستاک» وجود دارد، کلام او را تأثیرگذار و متفاوت و خاص می‌کند. به عنوان مثال، به بیت زیر قبل از ویرایش دقت کنید:
به چی داری زل می‌زنی
بازم نگاهت به منه
تنها نیومدم ببین
دستام تو دست یه زنه
 
این بیت به شکل زیر تغییر کرده است:
به چی داری زل می‌زنی؟
بازم نگاهت به منه
تنها نیومدم ببین
دستام توو دست عشقمه
تغییر کرده است؛ تغییری که علاوه بر حذف جسارت مورد بحث، به تألیف و ساختار و مفهوم نیز آسیب زده است.
زیبایی این بند در این بود که با مفهوم «یک زن معمولی جای تو را گرفته است که از تو زیباتر نیست و مهم‌تر از همه اینکه این ارتباط ناشی از عشق هم نیست» روبه‌رو شویم که این مفهومِ زیرکانه برای تحریک احساس معشوق بیان می‌شود.
 
از این دو مورد که بگذریم، درصد قابل‌توجهی از آلبوم که اکثریت ترانه‌ها است، شامل ادبیاتی ناب و کم‌یاب در آلبوم‌های منتشر شده امسال است که الویت‌اش خود را بر پایه اهمیت به درک و فهم مخاطب گذاشته است؛
ادبیاتی لبریز از خلاقیت‌های زبانی و صنایع ادبیِ بجا؛ چرا که بعضی از صنایع ادبی که برای آثار کلاسیک، حُسن مسوب می‌شوند، برای ترانه عیب به شمار می‌آیند. برای توضیح این موارد، به چند مثال بسنده می‌کنم چرا که در این نقد کوتاه، مجالی برای بررسی کامل این موارد نیست.
 
تبادر:
ریه‌هام خِش‌خِش‌اَن پر از برگ‌ان
که کلمه «خش‌خش» در کنار «ریه‌ها» کلمه «خس‌خس» را به ذهن متبادر می‌کند و شنونده حتی بی این‌که دلیل‌اش را بداند، این اتفاق برایش خوشایند است.
 
تضاد:
هوایی نبودی بفهمی منو
دارم مثل بارون زمین می‌خورم
 
که تضاد «هوا» و «زمین» در کنار معنا و کارکرد دیگر این کلمات در بیت، باعث زیبایی بیت شده و از این دست تضادها در متن ترانه‌ها بسیار به چشم می‌خورد.
 
تناسب و مراعات نظیر:
عنصر پررنگ دیگر در ترانه‌ها است که تکرار آن باعث ادبیات شخصی شاعر شده است.
تا حال موهاشو از باد می‌پرسم
یا
موهاش دریا بود، دنیامو زیبا کرد
 
تناسب بین «مو»، «باد»، «پاییز»، «بارون» و… از این دست هستند و نهایتاً صنایع ادبی کم‌کاربردتر نیز در ابیات به چشم می‌خورد.
 
به عنوان مثال، «مدح شبیه به ذم» که هم باعث غافلگیری مخاطب شعر یا همان معشوق و هم مخاطب اثر که شنونده کار است، می‌شود:
 
زیباتر از تو نیست
اما صورتش رویاییه
 
به این معنا که که ابتدا مخاطب فکر می‌کند صحبت از عیب و ایراد است اما در ادامه متوجه می‌شود که می‌خواهد به حُسن بپردازد.
 
در بخش فرمی، اتفاق‌های تازه‌ای رخ می‌دهد که ناشی از همزمانی ساخت ملودی و ترانه است و از فرم یکنواخت و تکراری چهارپاره و مثنوی دور است؛ اتفاق‌هایی مثل مقدمه‌چینی، فقط و فقط برای رسیدن به ترجیع‌بند یا chorus با تغییر فرم از چهارپاره به مثنوی و غزل بدون دغدغه رعایت قافیه در جمله پایانی:
 
اشک تو چشمات وقتی حلقه بست
وقتی حس کردی یه جا قلبت شکست
وقتی روز لعنتی کوتاه بود
هر زمان حس کردی آبان ماه بود
وقتی گوش باد و بارون تیز شد
زندگی کردن ملال‌انگیز شد
کاسه صبرت اگه لبریز شد
آخر اسفندتم پاییز شد
تازه می‌فهمی چی کار کردی باهام
 
و همچنین در پایان اشاره می‌کنم به ترانه مناسبتی و موضوعی «ایران» که با وجود تکراری بودن سوژه، نگاهی متفاوت و عاشقانه به ایران دارد و این مجال خرق عادت را به شاعر می‌دهد تا به جای اینکه طبق معمول بگوید
«من تو را ترک نمی‌کنم» با مقدمه‌ای مناسب می‌گوید:
 
هر جای دنیا منو با اسم تو می‌شناسن
ترکم نکن من پیش تو اهمیت دارم
 
 پرداخت بیشتر به این نکات ریز و تخصصی -چه در تمجید و چه در آسیب‌شناسی- این آلبوم از مکان و زمان این یادداشت خارج است.
 
در نهایت امیدوارم سانگ‌رایترهای توانمند و خوش حس و حال و گزیده‌کاری از این دست، روز به روز به موسیقی کشور اضافه شوند؛ چرا که حال ترانه ما خوب نیست.