موسیقی ما – کسانی که پی گیر مجموعه‌های داستانی و ویژه برنامه‌های ماه مبارک رمضان رسانه ملی هستند، خوب می‌دانند که در آستانه فرا رسیدن ماه رحمت و مهربانی، دست اندرکاران این مجموعه‌ها فارغ از دغدغه‌ها و فعالیت‌های پرسر و صدای پیرامون تولید این مجموعه‌ها – که چندان نیز از حاشیه دور نیستند – به موضوع آهنگسازی و خواننده تیتراژهای ابتدایی و انتهایی مجموعه‌هایشان هم نگاه ویژه ای دارند؛ چرا که خوب می‌دانند همین خواننده‌ها و ملودی‌ها می‌توانند به تنهایی تا سال‌ها بِرندی معتبر و یادگارگونه برای مخاطبانی باشند که شاید این روزها گاهی موسیقی و تیتراژ برنامه‌ها حتی برایشان از مضمون آنها هم اهمیت بیشتری پیدا کرده است .
به هر ترتیب از خوب یا بد بودن ترانه‌ها، ملودی‌ها و حتی محتوای کمی و کیفی تیتراژها که بگذریم و البته بدانیم که همین موضوع یکی از مهم‌ترین مباحث مطرح شده در جریان آهنگسازی مجموعه‌های تلویزیونی سیماست، تلاش کردیم با یک نگاه اجمالی به مهم‌ترین مجموعه‌ها و برنامه‌های امسال ماه رمضان در رسانه ملی، شرح مختصری از فضای امسال آهنگسازی و ملودی آثار داشته باشیم که به نکته قابل توجهی رسیدیم؛ آن هم عدم حضور برخی خوانندگان ثابت برنامه‌های چند سال اخیر ماه رمضان مثل مهدی یراحی و محمد علیزاده – که سال پیش دو تیتراژ در ماه رمضان داشت – است.
 

• سریال «پایتخت ۴» و ترنم موسیقی نواحی

مجموعه تلویزیونی «پایتخت» از جمله مجموعه‌های محبوب این سال‌های تلویزیون است که تقریبا اغلب مخاطبان با حال و هوای آن آشنایی دارند. مجموعه‌ای که با محوریت قرار دادن موضوع تکریم خانواده و اتفاقات تلخ و شیرینی که محسن طنابنده – طراح فیلمنامه – و سیروس مقدم – کارگردان – برای مخاطبان خود در نظر گرفته‌اند، سعی در ایجاد لحظاتی شیرین و فرح بخش برای خانواده‌های ایرانی داشته است. حالا این مجموعه بعد از موفقیت‌هایی که در ایام پخش نوروزی خود داشت، این بار در ماه مبارک رمضان میهمان منازل ایرانی‌هاست. آریا عظیمی‌نژاد، آهنگساز با استعداد و خوش قریحه موسیقی کشورمان نیز که چند سالی است آهنگسازی اغلب سریال‌های سیروس مقدم را به عهده دارد، در مجموعه «پایتخت ۴» مانند مجموعه‌های قبلی تلاش کرده با بهره‌گیری کامل از گنجینه ارزشمند موسیقی نواحی منطقه مازندران، ملودی متفاوتی را به مخاطبان خود عرضه کند، یک ملودی متفاوت که برخی از گروه‌های موسیقی مازندران از جمله «تبری» در خوانش برخی از قطعات کمک کرده‌اند و حال و هوای خوبی را به این مجموعه داده‌اند. آریا عظیمی‌نژاد از آهنگسازانی است که حضور فعالی در ساخت موسیقی‌های سریال‌های ماه رمضان داشته است که آهنگسازی او در سریال‌های «او یک فرشته بود»، «آخرین گناه»، «روز حسرت» و «دودکش» نمونه‌هایی از پربیننده‌‌ترین مجموعه‌های ماه رمضان در سال‌های گذشته هستند. این مجموعه از پنج شنبه ۲۸خرداد ساعت ۲۲ به روی آنتن شبکه اول می‌رود و تکرار آن ساعت ۱۵ در روز بعد خواهد بود.
 

• «گاهی به پشت سر نگاه کن» و حضور یک آهنگساز جوان

مجموعه تلویزیونی «گاهی به پشت سر نگاه کن» به تهیه‌کنندگی رضا انصاریان و کارگردانی مازیار میری نیز ماه مبارک رمضان از شبکه دو روی آنتن می‌رود که بهنود یخچالی، آهنگساز جوان موسیقی کار آهنگسازی مجموعه را به عهده گرفته است. یخچالی فعالیت جدی موسیقی را از سال ۸۳ آغاز کرده و تا سال ۸۸ زیر نظر کارن همایونفر – که سال پیش با موسیقی سریال «مدینه» در ماه رمضان حضور داشت – در سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی مختلفی حضور داشته و پس از آن به صورت مستقل در زمینه ساخت موسیقی فیلم به فعالیت پرداخته است. او تاکنون موسیقی فیلم سینمایی «راه نجات» و تله‌فیلم‌های «همراه اتفاقی»، «برهوت»، «ساعت به وقت صفر» و… و سریال‌های «شاید برای شما هم اتفاق بیفتد» و… را ساخته است. همچنین موسیقی سریال «یک لحظه دیرتر» را که این شب‌ها از شبکه ۲ سیما پخش می‌شود نیز از ساخته‌های اوست. پخش مجموعه «گاهی به پشت سر نگاه کن» از پنجشنبه ۲۸ خرداد ساعت ۲۳ خواهد بود و تکرار آن نیز روز بعد ساعت ۷:۳۰ صبح و ۱۷ عصر همان روز خواهد بود.
 

• حمید رضا صدری، میثم ابراهیمی و درد سرهای عظیم

مجموعه «دردسرهای عظیم ۲» در ۲۶ قسمت به کارگردانی برزو نیک‌نژاد و تهیه‌کنندگی مهران مهام، کاری از گروه فیلم و سریال شبکه سوم سیما است که نگارش آن را علیرضا کاظمی پور و امیر عربی عهده‌دار بوده‌اند و بازیگرانی چون مهدی هاشمی، جواد عزتی و مهران رجبی در آن به ایفای نقش پرداخته‌اند. حمیدرضا صدری، آهنگساز باسابقه موسیقی کشورمان که اغلب کارهای او در حوزه تولیدات موسیقایی معطوف به آهنگسازی مجموعه‌های تلویزیونی بوده و می‌توان او را از با تجربه‌های این عرصه معرفی کرد، برای دومین‌بار بعد از مجموعه «دردسرهای عظیم ۱» آهنگسازی این مجموعه را به عهده گرفته است. این در حالی است که میثم ابراهیمی همچون پروژه قبلی به عنوان خواننده تیتراژ حضور خواهد داشت. نام این قطعه «دردسرهای عظیم ۲» است و حدیث دهقان ترانه اش را سروده و فواد غفاری کار آهنگسازی این اثر را برعهده داشته است و تنظیم کار نیز از امیربهادر دهقان است. ابراهیمی در ماه رمضان سال ۹۲ یکی از خوانندگان موسیقی تیتراژ «شهر رمضان» هم بود.
 

• به یاد پاشایی با حضور خواجه امیری

اما مجموعه «ماه عسل» یکی از پر بیننده‌ترین مجموعه‌های این سال‌های اخیر ماه رمضان است که در ایام این ماه ساعاتی قبل از افطار به تهیه‌کنندگی و اجرای احسان علیخانی روی آنتن شبکه سه می‌رود. این برنامه با وجود انتقادات و البته حاشیه‌های ریز و درشتش تبدیل به یک برند کاملا ارتقا یافته در بین مجموعه‌های مناسبتی سیما شده است و البته که انتخاب خواننده تیتراژ این مجموعه نیز همواره از چند هفته قبل از شروع برنامه بیشتر از خود برنامه رسانه‌ای می‌شود. برای یادآوری تیتراژهای این برنامه در سالیان گذشته می توان به «خیال تو» محسن یگانه ، «هوای تو» مهدی یراحی ، «خدا باهام بهم زده» محمد علیزاده ، «حس میکنم تورو» مهدی یغمایی ، «هرجای دنیایی دلم اونجاست» مهدی یراحی، مرتضی پاشایی و «گریه در ماه» بنیامین بهادری اشاره کرد. اواخر اردیبهشت ماه بود که در فضای مجازی شایعاتی مبنی بر استفاده تهیه‌کننده از یک قطعه منتشر نشده زنده یاد مرتضی پاشایی مطرح شد و سپس اسامی دیگری چون مهدی یراحی، فرزاد فرزین و محمد علیزاده نیز برای خوانندگی تیتراژ ماه عسل مطرح شد. تا اینکه شنیده‌ها حکایت دیگری را برای تیتراژ این مجموعه رقم زد. اینکه به احتمال فراوان بابک جهانبخش با ملودی از امیر علی بهادری و احسان خواجه امیری خوانندگان تیتراژ مجموعه ماه عسل خواهند بود. اما ماجرا بازهم به اینجا ختم نشد و بابک جهانبخش در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «در ارتباط با تیتراژ ماه عسل و انتخاب ترانه و ملودی با آقای علیخانی به نتیجه مشترکی نرسیدیم و حق جفتمون بود که مناسبات حرفهای خودمون رو در نظر بگیریم… ضمن آروزی موفقیت برای تیم ماه عسل، خواننده این تیتراژ بنده نیستم.» به هر ترتیب بعد از انصراف بابک جهانبخش از خبرهای در گوشی دوباره شنیده شد که گویا مهدی یراحی قرار است بر روی ملودی که امیر علی بهادری آن را ساخته قطعه‌ای را برای تیتراژ ویژه برنامه ماه عسل بخواند که این موضوع هم رد شد. کار پارسال مرتضی پاشایی که قطعا پخش می شود و امیرعلی بهادری و احسان خواجه امیری هم خوانندگان ترانه تیراژ ابتدایی و انتهایی ماه عسل هستند.
 

• «امشب» با صدای علی زند وکیلی و اجرای علی ضیا

برنامه «امشب» به تهیه‌کنندگی محمدرضا ماندگاران و اجرای علی ضیا هم از جمله ویژه برنامه‌هایی است که در ایام ماه مبارک رمضان از شبکه اول سیما روی آنتن می‌رود. هدف این برنامه بیشتر حول محور خانواده و سبک زندگی ایرانی اسلامی است ولی در اجرا سعی شده بیشتر به جریان زندگی در خانواده پرداخته شود. در این ویژه برنامه که اواخر اردیبهشت ماه امسال شروع به پخش شد، از همان ابتدا علی زند وکیلی، خواننده آینده‌دار موسیقی ایرانی به عنوان خواننده تیتراژ حضور داشته است.
 

• آقای حمید عسکری، «قبول باشه»

حمید عسکری خواننده پاپ نام آشنای کشورمان هم تیتراژ ابتدایی ویژه برنامه افطار شبکه دو سیما را می‌خواند. «قبول باشه» ویژه برنامه افطار شبکه دو سیما به تهیه‌کنندگی فریدالدین نیکجو است. این برنامه کاری از گروه خانواده و فرهنگ این شبکه است که پخش آن از پنجشنبه ۲۸ خردادماه از ساعت ۱۷ آغاز می‌شود. پیش از این قرار بود سریال «دختران حوا» که عسکری تیتراژ آن را خوانده بود در ماه رمضان سال ۹۱ پخش شود که پخش آن به خواست شبکه تهران به تعویق افتاد و امسال حمید عسکری اولین حضور خود را در ماه رمضان تجربه می‌کند.
 

• امین بانی در مسابقه‌ای برای ماه رمضان

مسابقه تلویزیونی «ثانیه‌ها» نیز به مناسبت ماه مبارک رمضان در ۳۲ قسمت و با رویکردی متفاوت‌تر نسبت به گذشته روی آنتن شبکه دو می‌رود. مسابقه «ثانیه‌ها» در گروه امور اجتماعی شبکه دو تولید می‌شود و تهیه‌کننده آن ابراهیم بهادری و مجری آن علیرضا خمسه است. ثانیه ها در ایام نوروز با صدای ماهان بهرام‌خان بخش شد اما تولیدکنندگان این برنامه درماه رمضان، سراغ یک خواننده جوان دیگر رفته اند؛ امین بانی اولین تجربه تیتراژخوانی خود را در همکاری با چهره های مطرح موسیقی پاپ رقم زده است. او برای ثانیها قطعه ای با ترانه زهرا عاملی، ملودی علیرضا افکاری و تنظیم سعید زمانی را آماده کرده است.
 

• بهنام صفوی با «ماه سپید» در شبکه سه

«ماه سپید» جُنگی تابستانه به تهیه‌کنندگی محمد قنبری است که از اول ماه مبارک رمضان هر شب بعد از خبر ۲۲ به صورت زنده روانه آنتن شبکه سه خواهد شد. این برنامه با حضور هنرمندان در حوزه بازیگری و خوانندگی و ورزشکاران به همراه خانواده، دارای بخش‌های کارشناسی مذهبی در خصوص ازدواج آسان و بخشی طنز گونه به نام گفتگوی رادیویی است که به مشکلات ازدواج می‌پردازد. در این ویژه برنامه نیز بهنام صفوی خواننده موسیقی پاپ کشورمان که این روزها در بستر بیماری است و به علت تومور مغزی باید تحت عمل جراحی قرار بگیرد، با ترانه «خدا» خوانندگی تیتراژ پایانی را به عهده دارد. این هنرمند پیش از این در سال ۹۲ که تیتراژ برنامه «جشن رمضان» با نام «سوال» را خوانده بود، تیتراژ در ماه رمضان را تجربه کرده بود. تیتراژ ابتدایی این برنامه اثر مشترک دو برادر یعنی و مهرداد و کیوان کاظمیان است که این روزها از آنها قطعه «برادرم که رفت» که برای غواصان شهید خوانده شده، از شبکه‌های مختلف پخش می‌شود. این دو برادر سال پیش خوانندگی بخش آرزوهای برنامه «جشن رمضان» را هم بر عهده داشتند و امسال دومین تجربه خود در ماه رمضان را از سر می‌گذرانند.
 

• حضور میثم ابراهیمی در دو تیتراژ ماه رمضان

امسال «عقیق» نام یکی از برنامه‌های شبکه پنج سیما به تهیه‌کنندگی محمد قنبری است که محوریت آن حول گفتگوهای شاد و جذاب با تازه مسلمان شده‌ها می‌گردد. «میثم ابراهیمی» که امسال صدایش از شبکه سه هم شنیده می‌شود، خوانندگی تیتراژ ابتدایی و انتهایی این برنامه را که هر شب ساعت ۲۳ از تلویزیون پخش می‌شود، به عهده داشته است.
 

• محمد علیزاده در برنامه امسال «جشن رمضان» حضور ندارد

هجدهمین «جشن رمضان» امسال با اجرای سید احمد کاظم‌زاده، هرشب بعد از افطار ساعت ۲۱:۳۰ از فرهنگسرای بهمن روی آنتن می‌رود. خواننده تیتراژ این برنامه سه سال متوالی محمد علیزاده بوده است که یکی از قطعات او برای این برنامه با نام «شهر باران» تبدیل به یکی از پرطرفدارترین آهنگ‌های این خواننده شد. اما امسال قرار است قطعه‌ای از ساخته‌های امیر علیزاده با صدای محمدرضا احمدی و دکلمه صابر خراسانی هر شب از این برنامه روی آنتن برود.

این آلبوم «حمید عسکری» در مقوله کیفیت شنیداری و میکس به غیر از یک مشکل خاص، مورد دیگری نداشت. کیفیت شنیداری این آلبوم نسبت به سایر آثار حمید و آلبوم‌هایی که در سال جاری به بازار عرضه شده را بهتر دیدم. یک مشکل وجود دارد که حمید عسکری و همه خواننده‌ها دارند. آن هم اینکه صدای خواننده نسبت به ارکستر اندازه نیست. یعنی مثل همیشه در آلبوم «از عشق» هم صدای خواننده نسبت به موسیقی و ارکستر بالاتر گرفته شده بود. این معضل در آلبوم حمید وجود داشت و آثار دیگر هم با آن دست به گریبان هستند.
 

• بهترین قطعه آلبوم

به نظر من «از عشق» بهترین قطعه این آلبوم است و شعر «علی ایلیا» و تنظیم «پوریا حیدری» و ملودی حمید خوب بود. اما فکر می‌کنم حمید دیگر باید از ۱۲ قطعه به جای اینکه هشت یا نه اثر را بسازد، سه یا چهار قطعه را خودش آهنگسازی کند و با آهنگسازان متنوع‌تری همکاری کند. به عنوان مثال ملودی قطعه پنج از ساخته‌های آقای «دارابی» بود که من اصلا ایشان را نمی‌شناسم ولی خوب بود و با سایر کارهای حمید تفاوت داشت. نظر من این است که او کم کم باید آهنگسازی در آثار خودش را کمتر کند و این تکرار یک مقدار متاسفانه اذیت کننده است.
 

• تنظیم های پوریا حیدری و کوشان حداد خوب بودند

تنظیم‌های پوریا حیدری و کوشان حداد را بیشتر دوست داشتم و به نظر سایر تنظیم‌ها عادی بود و شاید نتوانستم ارتباط برقرار کنم. اما یکی از انتقادات جدی که به آلبوم حمید دارم این است که از دوازده قطعه، در سیزده قطعه آن ساز ویولن وجود دارد! انگار که یک فرمت را تعیین کرده‌اند و حتما باید در تمامی ۱۲ قطعه از همان فرمت استفاده می‌کردند. این موضوع دقیقا عین آلبوم قبلی حمید بود و نمی دانم چرا به سراغ ساز دیگری غیر از ویولن نمی‌روند. نمی دانم چرا از ساز بادی جدیدی غیر از کلارینت یا ساکسفون استفاده نمی‌کنند. ما مدام پیگیر هستیم که در آلبوم‌ها از سازبندی‌های متنوع و جدید استفاده شود ولی معمولا چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد. یکی از مشکلات من با آلبوم حمید هم همین بود که او از سازهایی استفاده کرده که در آثار گذشته خودش هم داشت. این قبیل آثار با ویولن و گیتار در سال‌های گذشته روی صدا و سبک کاری حمید جواب داده ولی باید دید تا چه زمانی جواب می‌دهد؟ یعنی اگر حمید عسکری بخواهد سال بعد هم آلبوم منتشر کند باز هم به سراغ چنین فضایی می‌رود یا مثل «مهدی یراحی» اتفاق جدیدی رقم می‌زند. برای مهدی یراحی برخورد دیگران مهم نبوده و مورد نقد هم قرار گرفت ولی در سه اثر همانند کارهای قدیمی خودش در آلبوم جدیدش داشت و سایر آثار را برای تولید در اختیار دیگران قرار داده بود. او طعم جدیدی از آثارش را در اختیار مخاطبان قرار داده بود. به نظر من حمید هنوز به این جرأت نرسیده که بخواهد تغییرات کلی در خودش، نوع خواندنش و تیم تولید آلبومش ایجاد کند.

• مسعود جهانی موثر بود

حضور «مسعود جهانی» توانسته بود تغییراتی را ایجاد کند ولی آن اتفاق اصلی که به دگرگونی یک اثر و کلا فعالیت‌های یک خواننده منجر می‌شود فقط در تنظیم نیست. باید در ملودی‌ها هم این تفاوت ایجاد شود. ملودی‌های آلبوم از عشق همان روند همیشگی و به نوعی می‌توان گفت که حمیدگونه بودند. اگر بتواند در بخش ملودی تجربه‌های جدید رقم بزند قطعا چه مسعود جهانی و چه افراد دیگر باشند می‌توانند تغییرات بزرگتری در بحث تنظیم ایجاد کنند. در یک کلام اگر بخواهم بگویم، ملودی‌های این آلبوم به روز نیست و در فضای کاری همان حمید عسکری سال ۸۶ است که با او همکاری می‌کردم. خیلی‌ها می‌گویند که «سیاوش قمیشی» هم طی چهل سال تغییر ملودیک نداشته و او یک امضای خودش را دارد و دنبال می‌کند. درست است که آینده و گذر زمان همه چیز را مشخص خواهد کرد ولی نظر من این است که اگر تغییرات وجود داشته باشد همه چیز جذاب‌تر می‌شود.
 

• ترانه کبریت در گوشم زد

تنها ترانه این آلبوم که در گوش من زد و جذب شدم، ترانه «کبریت» بود و دوست داشتم ترانه از عشق هم خوب بود. من کلا بیشتر موسیقی را دنبال می‌کنم ولی اگر ترانه‌ای خوب باشد حتما به گوشم می‌آید و حتما سایر کارهای این آلبوم عادی بوده که چنین اتفاقی نیفتاده است.

در پایان باید بگویم که تغییر در ملودی بسیار مهم است و  در این صورت اتفاقات خیلی بهتری برای حمید رخ خواهد داد. همچنین به جای اینکه پنج تنظیم را یک نفر انجام دهد، باید از چهره‌های متفاوت استفاده کند. حمید می‌تواند در تیم تنظیم‌کننده‌های علاوه بر چهره‌های جوان و جدید به سراغ افراد قدیمی که به روز هم هستند برود. نمونه‌های زیادی هم داریم. «هومن نامداری» تنظیم‌های بسیار خوبی در آلبوم مهدی یراحی داشت. چرا نباید حمید عسکری با او یا «علی بیرنگ» کار کند. فکر می‌کنم ایجاد تغییر در تیم کاری به پیشرفت او کمک ویژه‌ای کند. بعضی‌ها فقط با یک یا دو نفر خاص کار می‌کنند و می‌گویند که می‌خواهیم کارمان یکدست باشد ولی من اعتقاد دارم که این تصمیم به ایجاد شباهت منجر می‌شود. من خودم هیچ وقت حاضر نیستم در ازای هر چقدر پول، فول آلبوم با یک خواننده کار کنم. زیرا می‌دانم که آن خواننده نابود می‌شود.
همه می دانند که حمید عسکری از قدیمی ترین دوستان من در عرصه موسیقی است. ما از سال ۸۵ همکاری را آغاز کردیم و اگر نظری می دهم به این دلیل است که دوست دارم او را همیشه در اوج ببینم و پیشرفت کند. نقد من دلیل برخورد مغرضانه نیست و کاملا شخصی است. 

موسیقی ما- «علی قمصری» قرار است در جدید‌ترین تجربهٔ موسیقایی خود، «مهمانی کوچک» را در تالار رودکی روی صحنه ببرد. او در این اثر از حضور «پوریا اخواص» به عنوان خواننده حضور دارد و «هاله سیفی‌زاده» و «بهرخ شورورزی» نیز در آن هم‌آوایی خواهند کرد. این در حالی است که او پیش از این کنسرت، آلبوم موسیقی «عبور» را نیز را نیز منتشر خواهد کرد. اثری که در آن علی جعفری پویان، پدرام فریوسفی، میثم مروستی و آتنا اشتیاقی‌نیا به همراه کامران منتظری حضور دارند. «علی قمصری» تا کنون گروه‌های «سرمد»، «همنوازان حصار»، «کوارتت زهی ایرانی کمان» را راه‌اندازی و آلبوم‌هایی چون «نقش خیال»، «آب، نان، آواز»، «سرو روان»، «شور پریشانی»، «تنیده در خطوط موازی»، «سرمستی»، «بدرود با بدرود»، «برفخوانی» و «چه آتش‌ها» را به انتشار درآورده است. به بهانهٔ این کنسرت با او گفت‌وگو کرده‌ایم:
 

• از مهمانی کوچک شروع کنیم. به نظر می‌رسد بعد از پروژهٔ شیپور صلح که همراه با ارکس‌تر بزرگ بود، حالا کنسرتی جمع و جور ترتیب داده‌اید. این ماجرا دلیل خاصی دارد؟

تکلف با ظرافت خیلی متفاوت است. مهمانی کوچک، فضایی محاوره‌ای، صمیمی و بدون تکلف دارد. اما پیامش را راحت به مخاطب عرضه نمی‌کند. هنر در ذات، آرمان‌گراست و مخاطب ورزیده‌ای که با نگاهی جست‌و‌جو گر به سالن کنسرت قدم می‌گذارد، نباید ناامید شود. ضمن آنکه من همیشه سازبندی‌های کوچک را دوست داشته‌ام و ترجیح می‌دهم حرفی را که می‌شود با «دو» ساز زد، با «سه‌ «ساز نزنم.
 

• شما از فضای صمیمانه در این کنسرت یاد می‌کیند، اتفاقی که به نظر می‌رسد در بسیاری از برنامه‌های موسیقایی این روز‌ها حلقهٔ گمشده‌ای است که وجود دارد، برخلاف آثاری که در دهه‌های پیش شکل می‌گرفت و ما این «آن» و «صمیمت» را به خوبی احساس می‌کردیم.

من اعتقاد چندانی به اینکه حالا این «حال» آن روز‌ها بین رفته است، ندارم، شاید چیزی که باعث به وجود آمدن این تصور می‌شود، سرعت زیاد زندگی‌ای است که ما در این روز‌ها ناگزیر به تن دادن به آن هستیم. نباید فراموش کرد که در دهه‌های گذشته، انتخاب‌های اندکی برای مخاطب وجود داشت و او به چیزی که انتخاب می‌کرد، بیشتر دل می‌داد. امروزه، به نسبت گذشته امکان انتخاب‌ها بیشتر شده؛ شاید اگر این موسیقی‌هایی که هم‌اکنون ساخته می‌شوند را در گذشته داشتیم،‌‌ همان اتفاق برایشان رخ می‌داد و آن حال را می‌شد در آن پیدا کرد. از آن طرف زمان انقلاب، فضایی ایجاد ‌شد که اکثر مردم خودشان انتخاب کردند که دیگر موسیقی «پاپ» گوش نکنند و همین ماجرا، فضا را برای بسط موسیقی سنتی در آن زمان فراهم کرد.
 

• البته بخشی از این مساله هم به احوالات خود موسیقی برمی‌گردد. در گذشته تعدادی موزیسین برای سال‌ها کنار هم می‌نشستند و حال خوب داشتند و همین حال خوب را به مخاطب هم منتقل می‌کردند.

با شما کاملا موافقم و فکر می‌کنم که دلیلش اختلاف سلیقه‌های بی‌شمار بین موزیسین‌ها و اختلاف فرهنگی میان آنهاست که این روز‌ها وجود دارد. از طرفی حمایت نشدن یک نسل خاص از طرف نسل قبل است. نسل قبل یک جاهایی از نسل جدید حمایت نکردند، جاهایی به رقابت با آن‌ها پرداختند و جایی حتی احساس خطر کردند. مسالهٔ مهم دیگر «سیستم» است که جوابگوی آن نوع نگاه به موسیقی نیست.
 

• شاید اساتید هم حق داشتند، نسل شما یک عصیانی علیه ارزش‌های آنان کرد.

فکر می‌کنم عصیان من در جهت نفی چیزی نبوده است. در مورد نسل خودم شاید نتوانم دقیق نظر بدهم، چون باید دربارهٔ تک‌تک‌ موزیسین‌های نسل جدید و همچنین موسیقی‌دانان نسل قبل جداگانه صحبت کرد. هر کدام از موزیسین‌ها کاراک‌تر خاص خودشان را دارند؛ ولی من دربارهٔ خودم می‌توانم بگویم به موسیقی سنتی ایرانی وفادار بوده‌ام. اعتقاد دارم انتقال سینه به سینهٔ موسیقی یکی از فاکتورهایی است که باید به آن توجه بسیاری کرد. با این وجود شاید اختلاف نظر نسل قبل با ما این است که چرا تنها به نگاه سنتی متمرکز نمی‌شویم و علم را نه تنها چاشنی موسیقی‌امان می‌کنیم که به عنوان اصل، به آن وفاداریم.
 

• برگردیم به مهمانی کوچک، درباره نگاه موسیقایی‌اتان در این اثر بگویید.

اگر بخواهیم تعریفی کوتاه از این کنسرت بدهم، این است که سازبندی‌ای ساده با موسیقی غیر ساده دارد. سازبندی‌اش دو تار، بم‌تار با سه خواننده است که دوتایشان خانم هستند و دو ساز کوبه‌ای در آن وجود دارد. ما در این کنسرت سه بخش داریم که بخش اول و سوم به هم پیوسته است و بعد از بخش دوم تنفس است. بخش اول کاملا به موسیقی سنتی اختصاص دارد و یک بداهه‌ای بر مبنای شب‌های مختلف در دستگاه‌های مختلف در آن انجام می‌شود. یک شب بداهه حتما در دستگاه شور خواهد بود و ممکن است شب دیگر در بیات اصفهان باشد. در بخش دوم، دو تصنیف اجرا می‌کنیم که فرمی کاملا تازه دارند و شاید در‌‌ همان لحظات اول از روی انتخاب اصواتی که آهنگساز داشته است متوجهٔ این ماجرا شوند. در این بخش از پلی‌ریتم و مایه‌گردی‌های آنی به شکل نامتعارف استفاده شده و از اشعار جالبی بهره گرفته شده است. اشعار این بخش از سید مهدی موسوی و مولاناست. در تصنیف مولانا از ریتم‌های بلوز استفاده کرده‌ام. ریتم فقط با زمان‌بندی سرو کار دارد به همین خاطر هویت مدال تحت تاثیرش قرار نگرفته. بخش سوم کنسرت هم که بخش مفصل‌تری است فضای تازهٔ مدالی است که از التقاط دو دستگاه مختلف تشکیل شده است و کاملا کوک ساز‌ها در آن نامتعارف است. برخلاف کوک متعارف ساز و ما با تصنیفی روی شعری از اخوان ثالث شروع می‌کنیم که حالت روایی دارد و فضایی را از نشستن یک فرد در کنار میز ترسیم می‌کند و معاشرتی که با خودش دارد. این بخش بلافاصله به تصنیفی با شعری از گروس عبدالمکیان وصل می‌شود. شاید در برخورد اول آهنگسازی این شعر‌ها برای یک آهنگساز غیرممکن باشد؛ تصنیف «زیبای وحشی» را بر اساس شعری از مشیری اجرا می‌کنیم و این پیش‌زمینه‌ای برای روایت دیالوگ‌وار وداستانی است.
 

• این فرم روایی در کارهای قبلی شما نیز وجود داشته است.

من تلاش می‌کردم همیشه از این فرم استفاده کنم.
 

•  «تار» تا چه اندازه امکان محقق کردن این ایده‌ها را به شما می‌داد؟

به شکل کامل. موسیقی با نوع نوشتن و هارمونیزه شدن و نوع نگاه به مناطق صوتی پر صدا می‌دهد، نه اضافه کردن ساز‌ها، ضمن اینکه فکر می‌کنم تاری که در این کنسرت از من شنیده می‌شود در هیچ‌کدام از کارهای قبلی من نبوده.
 

• در نوازندگی یا آهنگسازی؟

هردو.
 

• دربارهٔ بداهه‌ای که در بخش اول کار می‌زنید هم توضیح می‌دهید؟ ‌

من با برخی بداهه‌نوازی‌هایی که جنبهٔ پرگویی‌های بی‌درو پیکر به خودش می‌گیرد، مخالف هستم. بداهه‌نوازی باید در فرم و چهارچوب اصلی از قبل تعیین شده باشد و بر اساس آنچهرچوب انجام شود. البته که به حس لحظه هم ربط دارد و ممکن است آدم در جاهایی سر از جای دیگری دربیاورد اما آن اسلوب منطقی و درست باید در بداهه حفظ شود. البته در موسیقی من گاهی بداههٔ صرف نیز وجود دارد، به‌طوری‌که موزیسین‌هایی که با من کار کردند همیشه به شوخی می‌گفتند تو شروع می‌کنی اما معلوم نیست به کجا می‌روی؛ اما به نظرم ما در بداهه‌هایمان برخلاف دوران گذشته باید کمی گزینشی‌تر عمل کنیم، چون سخنرانی‌ها و جملات هم این روز‌ها تاثیرگذار‌تر و کوتاه‌تر شده است. همین در موسیقی هم وجود دارد.
 

• سازبندی کوچک است، اما از حضور سه خواننده استفاده کرده‌اید، محدودهٔ ساز‌ها و صدای خواننده‌ها به چه شکل است؟

این محدودیتی را به وجود نمی‌آورد، همان‌طور که گاهی یک گروه کر با یک پیانو روی صحنه می‌رود، درواقع این هنر آهنگساز است که سازبندی‌اش را انتخاب کند. در بخش‌هایی از کار، از آوای خواننده‌ها مثل سازهای کششی با داینامیک ظریف و مشخص استفاده کرده‌ام. «تار» محدودهٔ سوپرانو و آلتو را پوشش می‌دهد، محدودهٔ تنور را «تار دو» و محدودهٔ باس را هم «بم‌تار».
 

• به نظر می‌رسد حالا کم‌کم گروه خودتان – خواننده و آهنگساز- را پیدا کرده‌اید.

بله، خانم سیفی‌زاده و همسرشان از بهترین دوستان من هستند و ایشان به همراه خانم شورورزی، جزو بهترین خانم‌های خواننده هستند. ضمن اینکه سحر محمدی موانعی برای همکاری داشت که مانع حضورش در این کنسرت شد. ما حالا با این خوانندگان و نوازندگان مثل یک خانواده شده‌ایم.
 

• انتخاب آقای اخواص بر چه اساسی شکل گرفت؟

صدای ایشان هویت دوگانه دارد، یعنی به شکل مستقل صدای پر و جوانی دارد. صدای او برای امروز است و رنگ صدایش با سلیقهٔ من هماهنگ است. صدایش، هم به‌طور مستقل جذاب است و هم انعطافی در همراهی با خوانندگان دیگر دارد. این دو وجهی بودن صدای پوریا برای من بسیار جذاب بود، ضمن اینکه اشتیاق من این است که با خوانندگان مختلف کار کنم، مثل سازبندی‌های مختلف.
 

• آلبوم اثر هم منتشر می‌شود؟ همچنین دربارهٔ دیگر آثارتان هم توضیح دهید؟

امیدوارم بتوانیم مجوزش را بگیریم، به خصوص اینکه موانع صدای خانم‌ها حالا بیشتر از قبل شده است. البته یک روز قبل از این کنسرت آلبوم «عبور» را با «محمد معتمدی» منتشر می‌کنیم و بعد از آن نیز تور عبور را ادامه‌ می‌دهیم.. کنسرت عبور یک تجربهٔ شیرین برای من بود که به موفقیت‌های بسیاری رسید. یک کوارتت زهی بسیار خوب در این برنامه با ما همراه شدند، به طوری که اسم عبور از اسم من و آقای معتمدی موفقیت بیشتری کسب کرد. در برخورد اول با گوش مخاطب آشنا و در عین حال ناآشناست. ناآشنا چون زیاد شنیده می‌شود و آاشنا به این خاطر که در حافظهٔ تباریشان وجود دارد.

———
سایت موسیقی ما ویدئویی دیدنی از تمرین گروه همراه با گفت و گو هایی با علی قمصری و سایر اعضای گروه را به کارگردانی رضا منصور خانکی تهیه کرده است که در زیر می بینید:

> دانلود کلیپ با کیفیت بالا
> دانلود کلیپ با کیفیت متوسط
> دانلود کلیپ با کیفیت پایین