بررسی معیارهای شعر حماسی و آیینی با چاشنی روضه کربلا

از بیست و هشت تا سی مهر ماه جاری یزد میزبان برگزاری پنجمین همایش شاعران اهل بیت (ع) شد، همایشی که جواد حیدری مدیر عامل مجمع شاعران اهل بیت علیهم السلام در تشریح چگونگی برپایی آن گفته بود: حدود صد نفر از شاعران کشور از استان‌های یزد، کرمان، قم، اصفهان و سیستان و بلوچستان که در مدح ائمه اطهار (ع) چکامه سرایی می‌کنند، طی سه روز و در پنجمین همایش منطقه‌ای شاعران اهل بیت (ع) گرد هم می‌آیند.
 
اجتماع عزاداران حسینی و افتتاحیه پنجمین همایش منطقه‌ای شاعران اهل بیت علیهم السلام با حضور با شکوه مردم متدین یزد برگزار شد. شاعران استان‌های یزد، کرمان، قم ٬ اصفهان و سیستان و بلوچستان در این همایش به شعرخوانی می‌پردازند و علاوه بر کارگاههای آموزشی در برنامه‌های فرهنگی ٬ تفریحی و معنوی شرکت کردند. هم افزایی ٬ تعامل و تبادل نظر شاعران از جمله اهداف برگزاری این همایش بود.

 
مراسم افتتاحیه این همایش سه‌شنبه ۲۷ مهر ماه بعد از نماز مغرب و عشا با مداحی حاج منصور ارضی و شعر خوانی شاعران آیینی در امامزاده سید جعفر محمد (ع) یزد برپا شد. در این مراسم آقایان محمد علی حمیدی از سیستان و بلوچستان، ستار مشایخی از کرمان، منصور یالوردی از اصفهان، قاسم اردکانی از یزد، علی ذوالقدر از تهران به شعرخوانی پرداختند.
 
کارگاه‌ها و نشست‌های روز اول/ حرف‌هایی برای امروز و با نگاه به آینده شعر آیینی

 نخستین کارگاه این همایش با حضور حضور حجت السلام زکریا اخلاقی ساعت هشت و سی دقیقه صبح سه شنبه ۲۸ مهر ماه برگزار شد. استاد اخلاقی در این کارگاه به تحلیل ۶ عنصر اصلی شعر (اندیشه، خیال، عاطفه زبان، موسیقی و شکل) پرداخت.
 
سفارش به مطالعه کتب تاریخی معارف و ادعیه ارزشمند چون نهج البلاغه، صحیفه، جامعه و.. که سبب بوجود آمدن گنجینه پر باری از معارف در ذهن و اندیشهٔ خواهد شد از مواردی بود که ایشان به آن اشاره کردند هر چند ممکن است مرتب به آن‌ها رجوع نشود اما اندوخته‌ای پر بار برای اندیشه شاعر خواهد بود.
 
 
دومین کارگاه آموزشی پنجمین همایش منطقه‌ای شاعران اهل بیت علیهم السلام در شهر یزد با عنوان آشنایی با مقاتل با حضور استاد جواد حیدری برگزار شد. در این کارگاه استاد حیدری با ذکر این نکته که در بیان مقتل باید به صحت و اعتبار آن توجه شود خاطر نشان کرد دشمن از‌‌ همان ظهر عاشورا شروع به تحریف تاریخ کرد. عاشورا یک کل هست که هر چیزی از آن را حذف کنیم به اصل ضربه می‌خورد پس باید به جستجوی منابع معتبر بپردازیم. متاسفانه بیشتر این منابع در دست غریبه هاست. ایشان به آسیب‌های روضه اشاره کردند و گفتند پرداختن بیش از حد به اجسام و افراد نادرست است اضافه کردن هم غلط است واقعه سازی اشتباه ست. ساحت کلمات باید رعایت شود و عصمت الفاظ حفظ شودچرا که در مورد اهل بیت علیهم السلام صحبت می‌کنیم.
 
 
آخرین کارگاه آموزشی روز اول پنجمین همایش منطقه‌ای شاعران اهل بیت علیهم السلام بعد ازنماز مغرب و عشا روز ۲۸ مهرماه در محل اقامت شاعران آیینی در هتل والی یزد برگزار شد. این کارگاه آموزشی با حضوراستاد خسرو احتشامی از شاعران برجسته کشور با موضوع واژه در ساحت عترت بر پا شد. استاد خسرو احتشامی در کارگاه خود با استفاده از شعر شاعران برجسته به نکاتی مهم در باب شعر آیینی پرداختند ایشان تاکید کردند که در شعر آیینی از سطحی گویی خودداری کنیم و با احترام به اهل بیت علیهم السلام شعر بگوییم. شاعران مراقب الفاظ و کلامی که برای اشعاری که مخصوص معصومین هست باشند و از کلی گویی در شعرپرهیز نمایند. استاد خسرو احتشامی در صحبت‌های خود هنر عاشورایی را هنری مقدس خواندند هنری که به نحوی به خدا ارتباط دارد.
در پایان این کارگاه آموزشی خانم‌ها سیده تکتم حسینی راضیه جبه داری و آقایان علی فردوسی و خان محمدی به شعر خوانی پرداختند.
 
کارگاه‌ها و نشست‌های روز دوم / نکاتی در خصوص حماسه و مضمون
دومین روز همایش منطقه‌ای شاعران اهل بیت علیهم السلام صبح روز پنجشنبه ۲۹ مهر ماه در شهر یزد کار خود را با کارگاه آموزشی استاد سید مهدی حسینی آغاز کرد. کارگاهی که عنوان این عنوان آن مضمون آفرینی در شعر بود. ایشان ابتدا به تعریف شعر و شعر خوب پرداختند وشعر ولایی را شعری با برجستگی در ۴ بخش: موضوع (مدح و رثای اهل بیت)، موسیقی، احساس و زبان دانستند. استاد حسینی به بیان چند نکته که دلیلی بر غفلت بزرگ در شعر ولایی معاصرست اشاره کردند، که نادیده گرفتن ظرفیت‌های زبان وموسیقی نظم آفرینی به جای مضمون آفرینی ٬ نادیده گرفتن اصل پیوند احساس و اندیشه و عدم بازتاب آن در زبان برجسته ٬ عدم مطالعه و واکاوی هنر‌های کلامی شاعران بر‌تر از آن جمله است.
 
دومین بخش آموزشی همایش شاعران منطقه‌ای اهل بیت علیهم السلام با حضور استاد مهدی امین فروغی برگزار شد.
در این کارگاه آموزشی استاد امین فروغی به مبحث حماسه در شعر آیینی پرداختند.
ایشان ابتدا به تعریف حماسه اشاره کردند و ۲ نوع حماسه (حماسه مصنوع و حماسه طبیعی) را با ذکر نام مشهور‌ترین حماسه‌های جهان بازخوانی کردند.
سپس ایشان از نظر ساختار و درون مایه تقسیمات حماسه را
با عناوینی چون
۱ حماسه اساطیری (قدیمی‌ترین نوع حماسه است)
۲ حماسه پهلوانی
۳ حماسه عرفانی
۴ حماسه دینی، بیان کردند.
 
ازآنجا که ارتباط مبحث با حماسه دینی بود استاد امین فروغی به بازبینی و واکاوی عناصر حماسه در ادبیات دینی پرداختند. وی به حماسه‌های فاخر دینی اشاره کرده و بیان کردند قهرمانان این حماسه‌ها نه به زور بازو حماسه افریدند بلکه با ویژگی‌های بارز اخلاقی و دینی سبب شکل گیری حماسه شدند، از آن جمله روایات غنی دینی در خصوص حضرت رسول صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام و فرماندهان رشید سپاه اسلام را دست مایه شعر حماسی آیینی و ولایی دانستند. موضوعاتی چون غزوه احد و ایثار سربازان مسلمان یا بازخورد برخورد اخلاقی امیرالمومنین علیه السلام در جنگ فرسایشی صفین و…از این زمره بود.
 
 
در ادامه این همایش مراسم معنوی دعای نورانی کمیل در مسجد جامع یزد برگزار شد. شاعران اهل بیت علیهم السلام نماز جماعت را در مسجد فرط در دل بازار سنتی یزد و قدمگاه حضرت رضا علیه السلام اقامه کردند و سپس برای بازدید و قرائت دعای کمیل به مسجد جامع یزد رفتند. مراسم دعای کمیل با شور و حال بسیار خوبی در صحن مسجد جامع یزد برگزار گردید و در انتهای برنامه‌های شب گذشته کاروان شاعران رهسپار مجتمع فرهنگی امام علی علیه السلام شد تا جمع شاعران اهل بیت در ضیافت شامی که حوزه هنری استان یزد به افتخار حضور ایشان در این شهر ترتیب داده بود شرکت کنند.
 
همچنین صبح جمعه جمعی از شاعران اهل بیت برای قرائت زیارت عاشورا به قبرستان معروف مزار و مقبرهٔ همسر اشرف حداد رفتند. آخرین روز پنجمین همایش منطقه‌ای شاعران اهل بیت علیهم السلام که در شهر تاریخی یزد برگزار می‌شود فرارسید و صبح امروز جمعه با کارگاه آموزشی استاد سعید بیابانکی به کار خود خاتمه داد. این جلسه از دو بخش کارگاهی و خوانش و نقد شعر تشکیل شده بود. استاد بیابانکی کارگاه آموزشی خود را با موضوع نوآوری در شعر برگزار کردند. ایشان شعر را یک مقوله بی‌تعریف دانستند و هر تعریفی در این خصوص را یا ناقص یا ذوقی بیان کردند. با این توضیح ایشان معتقد بودند هرچه مقوله زبان بهتر شناخته شود شاعر موفق ترخواهد بود چرا که شعر اتفاقی است که در زبان می‌افتد. وی همین قابلیت را دلیل بر این دانست که بسیاری از حرف‌ها را می‌توان در شعر و با زبان شعر بیان کرد. اهدای سوغات یزد به حاضران در همایش حسن خاتم این گردهم آیی بود.