آرش گوران: بحث دستمزد و درآمد، آخرین اولویت ما است

موسیقی ما – قرار است بعد از دو سال ارکستر فیلارمونیک تهران روزهای دوم و سوم مهر ماه در تالار وحدت تهران تازه‌ترین کنسرت خود را برگزار کند. در این کنسرت «دیمیتری تکاچنکو» یکی از برترین نوازندگان ویولن کشور اوکراین به همراه نوازندگانِ گروه، قطعه‌ای از آهنگسازان معاصر را اجرا می‌کنند. در این برنامه، پانیذ فریوسقی مدیر اجرایی و کنسرت مایستر، پیمان ابوالحسنی مدیر داخلی، تینا جامه گرمی مایستر ویولن دو، مازیار ظهیرالدینی مایستر آلتو، مهدی عبدی مایستر ویولنسل، هادی اسماعیلی مایستر کنترباس اعضای ارکستر هستند.
 
از دیگر نوازندگانِ این کنسرت می‌توان به آرش اسدنژاد، امین عطایی، رائین نورانی، امیرپاشا فاطمی، برهان همتی، ‌مهران دبستانی، فرزان زاهدمنش، نگار فرجی (ویولون یک)، مهوش عسکری، عرفان شریف زاده، فرمهر بیگلو، سارا بیرمزادگان، آناهیتا خانزاده، ترگل کریمی، آرین صدرائی، ‌فاطمه بلادر، کاوه خدایوندی (ویولون دو)، پیمان ابوالحسنی، طناز اسدالهی، نسیم دارا، پرنیان آقایانی، کیوان دباغی (ویولا)، نگار نوراد، علی آقاجانی، سهراب ملک زاده، هاله سامانی (ویولون‌سل)، ‌هادی اسماعیلی، محمدرضا جبار (کنترباس) اشاره کرد.
 
همچنین «بهنام ابوالقاسم» به عنوان نوازندۀ آکاردئون و چلستا، «یاسین کشاورز» نوازنده وودبلاک و «مروارید رهبر» نوازندۀ هارپ در این برنامه حضور خواهند داشت. به همین بهانه با «آرش گوران» گفت‌وگو کرده‌ایم:
 

• * از حیات ارکستر فیلارمونیک تهران حدود پنج سال است که می‌گذرد. این ارکستر تاکنون اجراهای موفقی داشته و در عین حال همواره از حضور نوازندگانِ خوبی بهره برده است. اما به نظر می‌رسد فعالیت این گروه چندان استمراری نداشته است. یعنی ما اجراهای مداومی از این گروه ندیده‌ایم. در این باره توضیح می‌دهید و اینکه آیا مسایل اقتصادی که مشخص است برای گروهی در این حد و اندازه وجود دارد، مانع اجراهای منظم است یا نه؟‌

حق با شما است. ما شاید گاهی فصلی یک کنسرت داده باشیم و حتی گاهی این برنامه‌ها به دو فصل یک‌بار رسیده است. اما حتماً شرایط فراهم نبوده که کنسرت داشته باشیم. البته که همیشه نوازندگان ما برای فعالیت‌هایشان آماده بوده‌اند و با تمام مشکلاتی که وجود داشته، وقتی اسم «فیلارمونیک» آمده آنها با اشتیاق در کنسرت حضور پیدا کرده‌اند. اما از نظر اقتصادی کار آسانی نیست که ارکستری با این حجم و اندازه بتواند به راحتی به اجرای برنامه بپردازد. این در حالی است که ارکستر توانایی اینکه هر هفته هم کنسرت بدهد، ‌دارد؛ اما شرایطی برای تحققِ این ایده وجود دارد از جمله سالن، تبلیغات، دستمزد نوازنده، هزینه‌های جاری و غیره که تمامشان کار را سخت می‌کند. ضمن اینکه ارکستر ما هیچ حمایتی نمی‌شود. البته بحث من حمایت‌های مادی نیست، چون همان‌طور که از اسم ارکستر ما مشخص است، ما یک ارکستر کاملاً خصوصی هستیم و علاوه بر آن اصولاً بحث دستمزد و درآمد در اولویت آخر ما است و آنچه مهم است، موسیقی و هنر است. اما حقیقت این است که با این وجود فعالیت برایمان کار دشواری است؛ اگر چه مساله‌ای که در بررسی فعالیت‌های ارکستر فیلارمونیک تهران، نمی‌توان آن را نادیده گرفت، این است که کنسرت‌هایی که ما برگزار کردیم، همیشه توانسته موفق باشد. ما در این سال‌ها تلاش کردیم تا در فرهنگ شنیداری مخاطبانمان تغییراتی را به وجود آوریم. ضمن آنکه درست است که اساسِ فعالیت‌های ما بیشتر اجرای موسیقی کلاسیک است، اما موسیقی‌ای که توسط ما اجرا می‌شود، تنها کلاسیک نیست و دررپرتوارهای ما از طیف آهنگسازانِ معاصر نیز بهره گرفته می‌شود.

• * خب به مشکلاتی که برای فعالیتِ ارکستری با این حجم و اندازه وجود دارد، همه‌مان آگاه هستیم. اما به نظرتان راهکاری برای عبور از این مشکلات وجود دارد؟‌

راهکار زیاد است. اما من چندان علاقه‌ای به دادنِ جواب‌های بروشوری ندارم. چون فکر نمی‌کنم این مساله دردی را دوا کند. ما باید در این خصوص ریشه‌یابی کنیم که آن هم وظیفۀ مسوؤلان است.

• *  اما شما رهبرِ این ارکستر هستید. سالی چند اجرا با این میزان توانایی و هزینه‌ای که ارکستر دارد، خودتان را راضی می‌کند؟‌

اتفاقاً من به کارِ زیاد و بدون برنامه‌ریزی اعتقادی ندارم و همواره کیفیت را برتر از هر چیزی می‌دانم. اما در عینِ حال اگر حضور این ارکستر می‌تواند برای موسیقی ما مفید باشد، باید کسانی خارج از آن نیز به حمایت از آن بپردازند. البته منظورم نهادهای دولتی نیستند؛ اسپانسرهای خصوصی که در تمام دنیا نقش مهمی در حمایت از هنر دارند.

• * با همۀ این مسایل، نوازنده‌ها و اعضای گروه چه می‌کنند؟‌

خوشبختانه تمامی اعضای گروه در این چند سال همراه ما بودند. البته به تازگی تیم مایسترها عوض شده که من از این اتفاق بسیار راضی هستم و به نظرم فعالیت‌هایمان با سرعت بیشتری جلو می‌رود. برای خود من هم عجیب است که با این تعداد کنسرتی که ما برگزار می‌کردیم، چگونه نوازندگان تا این اندازه از آن حمایت می‌کنند؟ به همین خاطر است که من معتقدم فیلارمونیک را تک تک اعضای آن می‌سازند. من اطمینان دارم اگر شرایطی بود که ارکستر بودجۀ مشخصی داشت و دستمزدی مشخص به نوازنده‌ها داده می‌شد، آنها دیگر در ارکسترهای دیگر ساز نمی‌زدند و تمام هم‌وغمِ خود را معطوفِ به این مساله می‌کردند؛ نه به خاطر اینکه اینجا شرایط متمایزی دارد یا ما ادعای این را داریم که بهترین هستیم، اما من خودم به عنوان منتقد اول ارکستر می‌گویم که روند کاری ما متفاوت است و این نشان برتری یا بدتری نیست. اگر دو سال کنسرت ندهم یا دو سال سکوت کنیم، باز هم فکر می‌کنم همراهمان خواهد بود.

• * چرا سکوت؟‌

به این خاطر که گاهی شرایط آماده پذیرش تمام رنجی که فیلارمونیک برای آثارش می‌کشد، نیست و البته در این میان، تنها بخشی که من را همیشه ارضا می‌کند، مخاطبان هستند.

• * اما خیلی‌ها معتقدند که یکی از مشکلات امروز موسیقی ما، مخاطبان هستند. مخاطبانی که گوششان به موسیقی‌های کوچه بازاری عادت کرده و آمادۀ پذیرش موسیقی با کیفیت نیستند.

من هرگز چنین نظری ندارم. بازتابی که همواره از مخاطبان گرفتیم، بسیار عمیق بوده و آنان همواره احساسی که ما برای ارائۀ درستِ رپرتوار به آنها داده‌ایم را به ما برگردانده‌اند. آنقدر که در همان لحظه تمام خستگی‌ام از بین رفته است. ما برای اجرای درستِ هر رپرتوار رنج می‌کشیم و آنها این موضوع را درک می‌کنند. گاهی شرایط برای درک فیلارمونیک آسان نبود. حتی سالنی که می‌خواستیم کنسرت بدهیم متوجۀ این موضوع نبود که سالنش را در اختیاری ارکستری می‌گذارد که همیشه برای کیفیت تلاش کرده و اتفاقاً مخاطبان خوش را هم دارد.

• * اما اگر تعداد این مخاطبان زیاد بود، دیگر نیازی به حمایت‌های دیگر نبود و ارکستر به خودکفایی می‌رسید.

راستش اگر موافق نظر شما باشم به مخاطبانی که تا امروز داشته‌ایم بی‌انصافی کرده‌ام. ضمن آنکه ما هیچ وقت کنسرتی نگذاشته‌ایم که سالنمان خالی باشد. ما همیشه با سالن پر کنسرت دادیم و در این میان شاید تعدادی از مخاطبانمان فیلتر هم شده‌اند. بنابراین مشکل را باید در جای دیگری بررسی کرد. باید از تصمیم‌گیران سطوح کلان هدایت موسیقی پرسید، آیا شما می‌دانید که در این ارکستر چه اتفاقی می‌افتد؟‌ می‌دانند که ما در این سال‌ها نسل جدیدی از نوازندگان را معرفی کرده‌ایم که در ارکسترهای مختلف فعالیت داشته‌اند؟ البته ما ادعا نداریم که ارکسترمان کلاس درس است، اما از کسانی استفاده کرده‌ایم که پتانسیل‌هایی دارند و این همکاری توانایی‌هایشان را به نقطۀ رشد رسانده است.

• * دربارۀ این برنامه توضیح می‌دهید؟‌

ما آثاری که از شوستاکوویچ و دو آهنگساز روس که همچنان در قید حیات هستند و برای اولین بار آثارشان در ایران اجرا می‌شود را روی صحنه خواهیم برد. در این سال‌ها بسیاری از آهنگسازان به وسیله فیلارمونیک معرفی کرد. همچنین یکی از بهترین نوازندگان ویولون اوکراین به عنوان سولیست با ما همکاری می‌‌کند. «دیمیتری تکاچنکو» -یکی از برترین نوازندگان ویولن اوکراینی- به همراه نوازندگانِ این ارکستر، ما را همراهی می‌کند. این کنسرت با نام ۱۹۶۰-۱۹۶۱-۱۹۸۸-۲۰۱۶ برگزار خواهد شد.

• * همکاری با این نوازنده چگونه شکل گرفت؟‌

من همیشه دغدغۀ این را داشتم تا این ارکستر با دنیا روابط بینافرهنگی داشته باشد و در این میان بهترین گزینه آوردن یک سولیست بود. در این میان چند نوازندۀ روس به ما معرفی شدند که به اندازۀ کافی من را جذب نکردند تا اینکه «مهدی عبدی» یکی از دوستان خوبم و نوازندۀ خوب ویولونسل ایشان را به من معرفی کردند و بسیار از نوازندگی و حس او خوشم آمد. در این میان خانم فریوسفی تمام مکالمات بین‌المللی را انجام دادند که باید از ایشان تشکر کنم.