جدید 95

موسیقی‌ما – ارکسترهای خصوصی در ایران عمر زیادی ندارد و معمولا بارهزینه های آن به قدری کمرشکن است که فعالیت های اینچنینی نمی‌تواند به صورت مستمر ادامه دار باشد و تجربه نشان داده که پس از چند اجرا این قبیل گروه‌ها نمی‌توانند به کار خود ادامه دهند و مشکلات مالی اجازه فعالیت در گستره زمانی درازمدت را از آنها می‌گیرد.

البته برخی ارکسترها هم جسته گریخته فعالیت‌های خود را در برهه‌های زمانی مختلف ادامه داده‌اند، ارکستر بادی تهران، گروه آوازی و… نمونه‌های موفق این قبیل ارکسترها هستند و در سال‌های اخبر شاهد حضور ارکستر «ایستگاه» به سرپرستی مهدی نوروزی در کشور هستیم که پس از چند اجرای مختلف در تهران، در ماه‌های گذشته با با ناصر چشم آذر روی صحنه رفتند و این کنسرت پرخبر به خوانندگی مهدی یغمایی بازتاب های جالب توجهی داشت.

چند ماه پس از این کنسرت سرپرست و مدیر ارکستر ایستگاه ( مهدی نوروزی و گلناز گلزاری) در گفتگو با سایت «موسیقی ما» درباره مشکلات مدیریت ارکسترهای خصوصی در ایران سخن گفته اند. مهدی یغمایی نیز در این گفتگو حضور داشت و گه‌گاه اظهاراتی را مطرح می کرد که در ادامه متن کامل این گفتگو را می‌خوانید:

 

 

• * آقای نوروزی به عنوان صحبت ابتدایی درمورد شکل‌‌گیری ارکستر «ایستگاه» بگویید تا به سراغ مباحث اصلی‌تر برویم.

نوروزی: استارت ارکستر ایستگاه از ۶ سال پیش زده شد. در دانشکده هنر فستیوالی بود که من شرکت کردم. قبل از آن یک بند پاپ – راک داشتم و یکی از دوستانم ارکستر داشت که در آن فستیوال ما باهم میکس شدیم و شرکت کردیم. بعد از آن من به این فضا علاقمند شدم و به سمت کارهای ارکسترال رفتم. در این چند سال چند مرتبه در ایوان شمس اجرا داشتیم. کار ما بیشتر موزیک متن فیلم‌ها بوده است. جشنواره فجر را کار کردیم، جشنواره فیلم کوتاه نهال، پاسداشت و بزرگداشت بازیگران و خیلی کارهای دیگر را انجام داده‌‌‌ایم. در حوزه پاپ دو سال پیش با آقای امید حجت کنسرت داشتیم تا اینکه به آقای ناصر چشم‌آذر بزرگ رسیدیم.
 

• * ایده اجرای موسیقی فیلم‌های کلاسیک جهان چگونه شکل گرفت و به مرحله اجرا رسید و استقبال از آن به چه صورت بود؟

نوروزی: من هم به سینما و هم به موسیقی علاقمند هستم و نقطه مشترکی شد که موسیقی فیلم‌هایی را بزنیم که فیلم‌های نوستالژیکی هستند. مثلا ما موسیقی فیلم های قیصر، رضا موتوری، تایتانیک، دست های آلوده و … را زدیم. یکی از ویژگی‌هایی که کنسرت ما داشت این بود که همراه با اجرای‌مان صحنه‌های فیلم را نشان می‌دادیم. حتی ما بهروز وثوقی را در جشنواره فجر هم نشان دادیم و بابت آن سختی زیادی کشیدیم ولی تنها ارکستری بودیم که به صورت تخصصی موسیقی سینما را می‌زدیم. ارکسترهای دیگر کارتن، سریال، فیلم و کارهای میکس را انجام می‌دادند ولی ما تا به امروز فقط سینما زده‌ایم. البته وقتی بخواهیم مستقل کار کنیم رپرتوار خود را تغییر می‌دهیم و برنامه آن را می‌نویسیم که به صورت تخصصی موسیقی کارتن کار کنیم.
 

• * مدیریت چنین ارکستری قطعا کاردشواری است. آن هم به صورت مستقل و شخصی.

گلزاری: من در ابتدا با ارکستر ایستگاه به عنوان مدیریت همکاری کرده بودم و تصمیم گرفتم مقداری فضای کار ارکستر را تغییر بدهم و به جز رپرتوارهای ثابتی که داشتند، فضاهای دیگری هم از ارکستر استفاده کنم. از آن جایی که با خانواده آقای چشم اذر آشنایی داشتم و به من لطف داشتند، صحبت کردم و مطرح کردم که اجراهای بعدی شان به چه صورت است و قرار شد که باهم همکاری داشته باشیم. قرار شد اتفاقی را رقم بزنیم که تاکنون در کنسرت‌هایشان نیفتاده باشد و از آن جایی که ارکستر ایستگاه مجموعه ای از نوازندگان خوب و مطرح را در خود جای داده به این نتیجه مهم رسیدیم. هنرمندان و دوستانی که در ارکستر ملی و صداوسیما فعالیت می کردند مثل آقای عماد نکویی، آقای ایمان جعفری و خیلی از دوستان دیگر که در کار خود سوپراستار هستند در گروه ما حضور دارند. مونیکا هم علاوه بر اینکه هنرمند قابلی است به دوستان تازه وارد خیلی لطف دارد و از آن ها حمایت می کند و موقعیت های کاری برایشان ایجاد می کند و به این ترتیب گزینه خوبی بود که همکاری‌مان را باهم گسترش دهیم و مهران عزیز و آقای یغمایی نازنین به لطف آقای رسول ترابی هم به این جمع اضافه شدند.
 

• * آقای یغمایی شما چه شناختی از آقای چشم آذر و ارکستر ایستگاه داشتید؟ لطفا درمورد کلیت این همکاری صحبت کنید.

یغمایی:‌ اگر بگویم قبل از این همکاری گروه ایستگاه را می‌شناختم دروغ گفته‌ام و باید عذرخواهی کنم و شناختی روی این ارکستر نداشته ام. من برای اجرای چند قطعه خاطره انگیز جناب چشم آذر با افتخار انتخاب شدم که با یک ارکستر حرفه‌ای و خوش صدا اجرا کنم. این اتفاق خیلی بزرگی برای من است و حس خیلی خوبی که بین بچه‌های ارکستر بوده و نوازندگی وتنظیم عالی بچه‌های ارکستر که من واقعا از آن لذت می برم. وقتی آمدم و خواندم تازه به این فکر افتادم که با ارکستر ایستگاه برای کنسرت‌های مستقل خودم همکاری داشته باشم و کارهایم را بدهم که بچه‌ها در پارت پاپ آن هارمونی اضافه کنند و بتوانیم اجرایی با یک ارکستر بزرگ داشته باشیم. درمورد آقای چشم آذر هم هرچه بگویم کم گفته‌ام. این همه نوستالژی و خاطره و حس خوب و ملودی های شاهکار. نمی دانم از هجرت بگویم یا از خلوت، دو پرنده یا خدای آسمون‌ها. این همه کار در ژانرهای متفاوت که واقعا جالب است و هرچه بگویم کم گفته‌ام.
 

• * ارکسترهای دولتی معمولا انقدر با حاشیه ها و مشکلات مختلف دست و پنجه نرم می کنند مثل ندادن حقوق نوازنده ها، یا تغییر رهبر ارکستر و خیلی موارد مدیریتی دیگر. فکر می‌کنید ارکسترهای خصوصی چقدر می‌توانند این فضا را عوض کنند و اگر وارد فضای رقابتی با ارکسترهای دولتی شوند و بیایند و پر و بال بگیرند قدرت رقابت با ارکسترهای دولتی را دارند؟

نوروزی: اولا که ما به صورت ارکسترهای دولتی مثل ارکستر سمفونیک، ارکستر ملی، صداوسیما و … نیستیم. این ارکسترها تامین بودجه می‌شوند و می‌توانند با بهترین رهبران و نوازنده ها کار کنند و حقوق ماهیانه دارند. آنها نیازمند این نیستند که بروند و برای خودشان اجرا ایجاد کنند و بدون هیچ مشکل و دغدغه مالی کار می‌کنند. من خودم موسیقی خواندم و تدریس می‌کنم. برای ارکستر خصوصی اسپانسرها می‌آیند ولی چون در بخش کلاسیک برگشتی به آن صورت ندارد فقط به یکی دو اجرا ختم می‌شود. بانک پارسیان یا پاسارگاد و جاهای دیگر آمدند و پشت برخی از ارکسترها ایستادند و حتی در برج میلاد اجرا گذاشتند ولی چون هیچ بازخوردی برایشان نداشته هم ارکستر منحل شده و هم دیگر اسپانسر عقب کشیده است. تنها ارکستری که هفت سال و هر سال اجرا داشته‌ایم و هروقت تمرین گذاشته‌ایم به اجرا رسیده‌ایم فقط ارکستر ایستگاه بوده است. اگر فعالیت ما ادامه پیدا کرده به خاطر علاقه شخصی خودم بوده مخصوصا در دو سالی که پیگیرانه تر اجرا می گذاریم به خاطر مدیریت گلناز گلزاری است که طرح ها و ایده های خوبی به ما می دهد.

* هدف گذاری شما چگونه است و قرار است فعالیتتان به کجا ختم شود؟
نوروزی: آن روزی که شروع کردیم می‌خواستیم فقط در بخش کلاسیک کار کنیم. ولی چون هزینه‌ها فقط به صورت شخصی است و ما هیچوقت در این چند سال اسپانسر نداشته‌ایم فکر کردیم و به این نتیجه رسیدیم که به خاطر بیشتر دیده شدن ارکستر و جذب اسپانسر بهتر است از کار کردن مستقل بیرون بیاییم و با آدم های بزرگ کار کنیم که در کنارشان دیده شویم. با مدیریتی که خانم گلزاری داشت توانستیم به این خواسته برسیم که اولین و مهمترین آن کار کردن در کنار آقای چشم آذر عزیز بود. درمورد اینکه هزینه های ارکستر چگونه تامین می شود باید بگویم بیزینس من ملودی فروختن و تنظیم کردن و تدریس است. درواقع از پاپ درمی آورم و خرج ارکستر می کنم. خوشحالم که تنها ارکستر خصوصی هستیم که در فعالیت هایش تداوم وجود دارد. خیلی از ارکسترها هستند که تمرین می گذارند ولی به اجرا نمی رسند یا حتی اجرا می کنند و پولی گیرشان نمی آید. این دغدغه همیشه وجود دارد و به نظر من بیزینس کلاسیک خیلی ضعیف است. اکثر بچه ها واقعا از دل و جان مایه می‌گذارند که در ارکسترها می‌روند و ساز می‌زنند و به مبالغ ناچیز راضی می‌شوند. خداروشکر در ارکستر ما این مسائل نبوده است.

گلزاری: وقتی من تصمیم گرفتم روند کنسرت ها و اجراهایمان را تغییر دهم به چند نکته فکر کردم. یکی اینکه اجراهای پاپ کلاسیک خیلی کم است و خیلی ها را دیدم که در تالار وحدت یا جاهای دیگر کارهای ارکسترال را می‌بینند ولی نمی‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند. مثلا یک قطعه باخ در تالار وحدت با ارکستر بزرگ سمفونیک نواخته می شود ولی بیشتر مخاطبان نمی توانند با آن ارتباط برقرار کنند. آقای چشم آذر کارهای خاطره انگیز زیادی ساخته است و ارتباط خوبی می توان با کارهای ایشان برقرار کرد. جدا از بحث بیزینس علت همکاری ما با ایشان در همین مورد بود و وقتی موسیقی پاپیولارتری ذاشته باشیم مردم بیشتری با آن ارتباط برقرار می‌کنند. این آشتی و فرهنگ موسیقی را بالا بردن و اینکه وقتی ارکستر بیشتر در مردم عادی جا می افتد، آدم های نرمال تر و کسانی که سررشته زیادی از موسیقی ندارند ممکن است به ان علاقه مند شوند. در کشورهای دیگر هم بچه ها از دوران کودکی موسیقی های ارکسترال را گوش می دهند و صمیمانه تر با آن ارتباط برقرار می کنند و به نظرم این خیلی بهتر از موسیقی ارکسترالی است که قشر عامه مردم از آن چیزی نفهمند. صحبت‌هایی که اقای نوروزی در فرق ارکسترهای خصوصی و دولتی گفت به نظر من مشکلات خیلی بیشتری دارد و در این مدتی که من کار کرده ام یکی از معضلات بزرگ سالن های تمرین است. ارکسترهای دولتی محل تمرین خوبی دارند ولی ما در تهران فقط دو سه سالن است که می توانیم از آن استفاده کنیم و برنامه ریزی ها و هماهنگی ها و مسیرهای دور سختی دارند. وقتی اسم ارکستر بزرگی مثل سمفونیک می آید خیلی حمایت ها به سمتش می روند ولی در ارکسترهای خصوصی جلب اعتماد کردن خیلی سخت است و این جلب اعتماد یکی از موارد هدف گذاری ما است.
 

• * ارکستر ایستگاه قرار است در آینده وارد اجراهای جدید با خوانندگان پاپ شود. شاید اولین گروهی هستید که این فعالیت ها را انجام می دهید و می تواند به بیشتر دیده شدن ارکستر کمک کند. درمورد این تصمیم صحبت کنید و اینکه قرار است بیشتر وارد فضای پاپ شوید و این ورود آیا می تواند به بیشتر دیده شدن شما کمک کند. آیا این امر باعث نمی شود محتوای کاری شما تغییر پیدا کند و به سمت پاپ تر شدن پیش بروید؟

نوروزی: پاپ چیز بدی نیست و میکسی از تمام سبک هاست. من خودم در زمینه کلاسیک تحصیل کرده ام ولی پاپ اصلا کسر شان نیست و گلچینی از تمام سبک هاست. در پاپ شما اجازه خلاقیت دارید و به ذهنتان اجازه می دهید میکسی درست کند. مثلا از یک تکنیک بلوز خوشتان می آید یا بخشی از کلاسیک یا راک را به کارتان اضافه می کند و یک میکسی انجام می دهید. به نظر من مقوله پاپ خیلی جدی و تخصصی است. در ایران همه می گویند ما پاپ کار می کنیم ولی تخصصی نیست. و معادل موسیقی سخیف آن را می بینند. درحالیکه پاپ کار کردن یعنی اشراف کلی به همه سبک ها. در کلاسیک در بهترین حالت ممکن شما کارمندی هستید که کارتان را به صورت عالی انجام می دهید. چون همه سازه ها مشخص هستند و تزییناتی که در آواز یا ساز انجام می دهید مشخص است. حتی از لحاظ احساسی هم هر صدایی باهم فرق دارد و سازی که در بخش رمانتیک می زنید در بخش دیگر نمی توانید استفاده کنید ولی پاپ به شما این اجازه را می دهد. اگر ما وارد بخش پاپ شدیم به این دلیل بود که همیشه برای من سوال بود که چرا خوانندگانی که می توانند صدایشان غالب بر ارکستر باشد و توانایی آن را دارند که ۷۰ نوازنده پشت سرشان بنشینند و ساز بزنند، از علیرضا عصار تا محمد اصفهانی و مهدی یغمایی و حامی و مانی رهنما و نیما مسیحا و خیلی های دیگر، با ارکستر روی صحنه نمی آیند و با تعداد نوازندگان کم روی صحنه می آیند و بار اصلی روی دوش خواننده است. چرا خواننده باید به یک ریتم و آکورد راضی باشد که صرفا روی آن بخواند. اعتقاد من این است از چنین خوانندگانی باید حمایت کرد البته بخشی از تقصیر به گردن خودشان است چون سرمایه گذاری روی ان نمی کنند و نمی خواهند هزینه یک ارکستر بزرگ را بدهند و با یک لپ تاب می خواهند آن را جبران کنند. درحالیکه به نظر من این کار ظلم به خودشان است. مثل درختی که به اندازه کافی باید به آن کود و اب داد ولی به مقدار کم کفایت کنند تا خشک شود. بخش دیگر به این دلیل است که ارکستر بزرگ داشتن دردسرهای خودش را دارد که هرکسی به سمت آن نمی رود. مثلا آفیش کردن ۷۰ نفر که هر هفته سر تمرین بیایند سخت است. ما می خواهیم این کار را به صورت تخصصی این کار را با خوانندگان معروفی که پتانسیل خوبی دارند انجام بدهیم. با دو نفر از خواننده های خوب کشورمان همکاری می کنیم و کارهایشان را به صورت ارکستراسیون در می آوریم چون هیچ ارکستری مثل ارکستر ایستگاه تا به حال وارد این زمینه نشده ونمی تواند مثل ما هم از پس این کار بربیاید. من از خوانندگان دیگر هم دعوت می کنم خودشان پا پیش بگذارند و اگر آن ها باشند ما هم هستیم. این اتفاق بعد از انقلاب هیچ نمونه مشابهی نداشته است.

مهدی یغمایی: در برنامه های ارگانی و شهرستان‌ها عملا این اتفاق‌ها نمی تواند بیفتد. مثلا اگر اگر بخواهی یک کنسرت با تعداد افراد بالا بگذاری که فروش بالایی داشته باشی و کاری که می کنی توجیه مالی داشته باشد باید در استادیوم ورزشی این کار را بکنی. در استادیوم ورزشی امکان ندارد هیچ کنسرتی صدای خوبی داشته باشد. شاید جاهای دیگر این کار را با آکوستیک بالا انجام بدهند ولی ما که ندیدیم و نمی توانیم هم ببینیم چون علم و تکنولوژی آن نیست. در سالن های کوچک هم اولا سن اجازه این اتفاق را نمی دهد، دوما صدابرداری اجازه نمی دهد، از طرف دیگر هم بحث هزینه پیش می آید که حساب کن برای ۴۰ نوازنده ایاب و ذهاب و اسکان و خوراک و دستمزد چقدر می شود. دوتا کنسرت بگذاریم و خانه خود را بفروشیم، کنسرت بعدی ماشین، کنسرت بعدی کلیه خود را بفروشیم و واقعا این مسئله شدنی نیست. در پایتخت احتمال افتادن این اتفاق با شروطی است. اولا خواننده یا تهیه کننده توقع نداشته باشد که از سر و ته کار بزند و دوما بچه های ارکستر هم توقع خود را بالا نبرند. باید کفه ترازو را به گونه ای جلو ببرند که این اتفاق بیفتد و تداوم داشته باشد. امیدوارم روزی بیاید که همه خواننده ها این کار را بکنند اما متاسفانه این روزها موسیقی پاپ به سمتی می رود که لپ تاب حرف اول را می زند و برای مردم هم فرقی ندارد و فقط می خواهند روی هوا باشند.
 

• * صحبت پایانی درمورد آینده باشد. قرار است چه اتفاقاتی برای ارکستر ایستگاه بیفتد؟

نوروزی: یک بخش کار ما رپرتوار خودمان است که آن را دنبال می کنیم. بخش دیگر هدف گذاری است که با خوانندگان توانمند و مشهور ایران کنسرت های موفق و ارکستر بزرگ داشته باشیم. وقتی می توانیم و پتانسیل نوازندگان خود را می بینیم قطعا سال آینده با خوانندگانی که در زمینه خود سوپراستار هستند جلو می رویم. من عاشق این هستم که صداهایی مثل مهدی یغمایی، مانی رهنما و حامی چنین کنسرت هایی را داشته باشند.

گلزاری: برنامه دیگری که داریم حمایت از نوازندگان و هنرمندان جوان تر است که استعداد زیادی دارند ولی موقعیت خوب برای آن ها پیش نمی آید. ما در اجراهای کوچکتر و ارگانی خود از این نوازندگان حمایت می کنیم و به آن ها میدان می دهیم تا استیج‌های بزرگتر را تجربه کنند و راه خود را پیدا کنند.